Opinion
L’arròp (VII)
E la comèdia d’Aristofanes L’Assemblada de las femnas de la meteissa epòca, s’acaba amb aquestas paraulas de la serventa:
Après, aquel usatge se generalizèt e dins las Landas èra encara en vigor al començament del sègle passat; mas l’usatge principal èra simplament coma bevenda, coma un vin quin que siá. Coma o ditz Marcial (sègle Ir) dins un dels sieus Epigramas, a Roma n’i aviá quitament d’origina orientala:
Dins un autre ditz que li’n regalèron de Laietània, que fasiá partida de çò que seriá puèi Catalonha:
Mas ne devián far totes, perque Virgili (sègle I aC) ditz dins Las Georgicas qu’èra un prètzfach mai d’aqueles que fasián las femnas:
Daissavan la caudièra al fuòc mai temps o mens e ne fasián de tres classas, segon çò que conta Palladi dins l’Opus agriculturae (sègle IV):
A l’Edat Mejana èran una bevenda fòrça popular pertot en Mediterranèa, las gents los prenián perque los consideravan bons, mas lo perfeccionament qu’an atengut aquestes darrièrs sègles las tecnicas de vinificacion a fach venir possiblas totjorn que mai l’elaboracion e la conservacion dins de condicions excellentas dels vins doces naturals, del temps que los vins cuèches (que son pas naturals, segon la terminologia vinicòla) intravan en decadéncia. D’un costat per çò que l’elaboracion es mai complicada e, de l’autre, perque l’adjectiu natural, en s’agissent de vins, a totjorn agut fòrça atrach demest los especialistas, malgrat qu’a ieu, aplicat als vins doces, me semble una completa estupiditat, coma o demòstran las esplendidas mistèlas que se pòdon trapar pertot dins las tèrras de lenga catalana, en daissant de caire que los melhors vins de taula son justament los que son estats elaborats amb las tecnicas mai sofisticadas, valent a dire: los mai artificials.
Lo vin arropat s’elabòra dins lo sud de la Val d’Albaida e lo nòrd de l’Alcoian. Totun, lo vèrb arropar, dins lo sens de ‘getar d’arròp al vin’ èra conegut ancianament per tota Euròpa, e pertot dins los Païses Catalans i aviá la costuma, los ans que lo rasim èra pas gaire doç, de n’apondre una pichona quantitat al most per tal de n’aumentar la graduacion finala e que s’agrege pas. Dins los parçans adès mençonats, amb l’arròp que sobrava, i aviá de cavistas que fasián de vin arropat, generalament per consum pròpri, familhal, malgrat que ne vendèsson de còps una part a de coneguts e a de vesins. A l’ora d’ara, puèi qu’es enebit d’apondre d’arròps e de sucres al most, la costuma es gaireben tombada en desuetud, mas encara demòra qualqu’un que fa de vin arropat.
E aquelas, ara, qu’an la pança tròp vuèja, ordena que lèven leugièrament las cambetas pel ritme de la dança. Perque se servirà sul pic: de muscles, de salasons, de claveladas, de mostèlas, una salsa de sòbras de peis condimentada amb de silfium e de formatge, de tords banhats de mèl, de mèrles, de colombs, de pols, de muges fregits, de pastorèlas, de colombets, de lèbres, de pastisses en forma d’ala macerats dins de vin bolhit. Tu, qu’as escotat tot aquò, pren lèu lo plat, beu-te puèi d’un còp la tisana per anar dinnar.
Après, aquel usatge se generalizèt e dins las Landas èra encara en vigor al començament del sègle passat; mas l’usatge principal èra simplament coma bevenda, coma un vin quin que siá. Coma o ditz Marcial (sègle Ir) dins un dels sieus Epigramas, a Roma n’i aviá quitament d’origina orientala:
Çò que dona a Sabèl aquel orguèlh e aquela fiertat es un semimòdi de blat e de favas peladas, tres mièjas liuras d’encens e de pebre, de salsissòt de Lucània e del parçan falisc, una botelha negra de vin cuèch de Siria, de gelarèa de figas dins un pòt de Libia, de cebas, de cagaròls e de formatge.
Dins un autre ditz que li’n regalèron de Laietània, que fasiá partida de çò que seriá puèi Catalonha:
M’as mandat per las Saturnalas, Umbèr, totes los presents qu’aviás amassat pendent aqueles cinc jorns: dotze tauletas de tres fuèlhs e set curadents; i as apondut una esponga, un toalhon, una copa, mièg mòdi de favas amb un panièr d’olivas de Picèn e una garrafa negra de vin cuèch de Laietània; son vengudas tanben de figas pichonas de Siria amb de prunas secas e una gèrla plena de figas de Libia.
Mas ne devián far totes, perque Virgili (sègle I aC) ditz dins Las Georgicas qu’èra un prètzfach mai d’aqueles que fasián las femnas:
Fòrça trabalhs, de mai, se fan melhor a la frescor de la nuèch o quand l’Estela del matin, a solelh levant, amara las tèrras de rosina. De nuèch se sèga melhor las tijas leugièras; de nuèch, se sèga los prats; pendent las nuèches, manca pas l’umiditat qu’amolís las plantas. Qualqu’un, tanben, passa la velhada escalfat per la flama ivernenca e, amb un fèrre agusat, talha d’entòrcas en forma d’espiga. Mentretant, la siá molhèr, e rendent leugièra amb una cançon la longa lassièra, fa córrer lo penche estrident sus la tela, o còi amb las flamas de Vulcan lo doç licor del most, escumant amb de fuèlhas los borbolhs del pairòl trepidant.
Daissavan la caudièra al fuòc mai temps o mens e ne fasián de tres classas, segon çò que conta Palladi dins l’Opus agriculturae (sègle IV):
Fai ara de defrutum, de caroenum e de sapa. Puèi qu’aqueles vins se fan totjorn amb de most, es pas que la manièra de los fabricar que ne càmbia la qualitat, e lo nom. D’efièch, lo defrutum, nom derivat d’effervescere, es lo most bolhit fins que se faga espés; lo caroenum es lo most reduch a dos tèrces; la sapa es lo most reduch a un tèrç. Aqueste ganha en qualitat quand se fa bolhir amb de codonhs, e tanben quand se calfa lo pairòl amb de lenha de figuièra.
A l’Edat Mejana èran una bevenda fòrça popular pertot en Mediterranèa, las gents los prenián perque los consideravan bons, mas lo perfeccionament qu’an atengut aquestes darrièrs sègles las tecnicas de vinificacion a fach venir possiblas totjorn que mai l’elaboracion e la conservacion dins de condicions excellentas dels vins doces naturals, del temps que los vins cuèches (que son pas naturals, segon la terminologia vinicòla) intravan en decadéncia. D’un costat per çò que l’elaboracion es mai complicada e, de l’autre, perque l’adjectiu natural, en s’agissent de vins, a totjorn agut fòrça atrach demest los especialistas, malgrat qu’a ieu, aplicat als vins doces, me semble una completa estupiditat, coma o demòstran las esplendidas mistèlas que se pòdon trapar pertot dins las tèrras de lenga catalana, en daissant de caire que los melhors vins de taula son justament los que son estats elaborats amb las tecnicas mai sofisticadas, valent a dire: los mai artificials.
Lo vin arropat s’elabòra dins lo sud de la Val d’Albaida e lo nòrd de l’Alcoian. Totun, lo vèrb arropar, dins lo sens de ‘getar d’arròp al vin’ èra conegut ancianament per tota Euròpa, e pertot dins los Païses Catalans i aviá la costuma, los ans que lo rasim èra pas gaire doç, de n’apondre una pichona quantitat al most per tal de n’aumentar la graduacion finala e que s’agrege pas. Dins los parçans adès mençonats, amb l’arròp que sobrava, i aviá de cavistas que fasián de vin arropat, generalament per consum pròpri, familhal, malgrat que ne vendèsson de còps una part a de coneguts e a de vesins. A l’ora d’ara, puèi qu’es enebit d’apondre d’arròps e de sucres al most, la costuma es gaireben tombada en desuetud, mas encara demòra qualqu’un que fa de vin arropat.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
I a pas cap de comentari
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari