Opinion
Javèl, aiga de javèl, conegrina
La javèl o l’aiga de javèl o la conegrina es un produch per desinfectar qu’es vengut tras qu’important dins la vida modèrna (en anglés bleach, en francés javel, en italian candeggina o varechina, en espanhòu lejía).
Encara i a un dobte sus la maniera de lo designar en occitan. Lo grand diccionari de Mistral dona ges de solucion. Lei diccionaris de Josiana Ubaud, Cristian Laus e Nicolau Rei-Bèthvéder prepausan que se diga la javèl en bòn occitan, mentre que lo diccionari de Per Noste suggerís l’aiga de javèl. E an completament rason.
Lo nom femenin javèl es una forma corta per l’aiga de javèl, qu’es una locucion nominala femenina. Ven dau francés la javel o l’eau de Javel, tèrme aparegut au sègle 19; e ultimament ven dau toponim francés Javel, èra un ancian vilatge vesin de París que teniá una usina de produchs quimics. Aqueste tipe francés, javel o eau de Javel (javèl o aiga de javèl) es vengut una forma internacionala, un molon de lengas diferentas l’utilizan, donc me sembla perfiechament acceptable en occitan.
Lo diccionari occitan de Copier, en grafia mistralenca, dona la forma aiga de javèl (‘aigo de Javel’), qu’es normala, mai tanben prepausa de dire la pijona* (‘la pijouno’*) que me sembla d’èsser un mot artificiau e incomprensible. Lo diccionari occitan de Bonaud, en grafia bonaudiana, dona la forma estranha la javèla* (‘là javelà’*) que me pareis contestabla. En occitan normau, la javèla o la gavèla o la gavèra es un mot tradicionau qu’existís ja e qu’a un sens completament diferent: es una braçada de blat.
Un autre mot occitan atestat es la conegrina. Se ditz dins lei Valadas, en particular dins lo parlar de Robilant e Rocavion, segon lo diccionari d’Artusio, Audisio, Giraudo e Macario. Es un manlèu a l’italian regionau la conegrina que s’emplega au costat de l’italian generau la candeggina.
Encara i a un dobte sus la maniera de lo designar en occitan. Lo grand diccionari de Mistral dona ges de solucion. Lei diccionaris de Josiana Ubaud, Cristian Laus e Nicolau Rei-Bèthvéder prepausan que se diga la javèl en bòn occitan, mentre que lo diccionari de Per Noste suggerís l’aiga de javèl. E an completament rason.
Lo nom femenin javèl es una forma corta per l’aiga de javèl, qu’es una locucion nominala femenina. Ven dau francés la javel o l’eau de Javel, tèrme aparegut au sègle 19; e ultimament ven dau toponim francés Javel, èra un ancian vilatge vesin de París que teniá una usina de produchs quimics. Aqueste tipe francés, javel o eau de Javel (javèl o aiga de javèl) es vengut una forma internacionala, un molon de lengas diferentas l’utilizan, donc me sembla perfiechament acceptable en occitan.
— En catalan se pòt dire regionalament la javel o l’aigua de javel au costat de la forma mai generala el lleixiu.
— En italian se pòt dire l’acqua di Javel au costat de lacandeggina o la varechina.
— En romanés se ditz apă de Javel. Lo romanés apă correspònd a l’occitan aiga.
— En alemand se ditz Javelwasser o Eau de Javel. L’alemand Wasser correspònd a l’occitan aiga.
— En neerlandés se ditz javel.
— En rus se ditz javel (жавель) o javelevaia voda (жавелевая вода). Lo rus voda (вода) correspònd a l’occitan aiga.
— En vietnamian se ditz javen; etc.
— En italian se pòt dire l’acqua di Javel au costat de lacandeggina o la varechina.
— En romanés se ditz apă de Javel. Lo romanés apă correspònd a l’occitan aiga.
— En alemand se ditz Javelwasser o Eau de Javel. L’alemand Wasser correspònd a l’occitan aiga.
— En neerlandés se ditz javel.
— En rus se ditz javel (жавель) o javelevaia voda (жавелевая вода). Lo rus voda (вода) correspònd a l’occitan aiga.
— En vietnamian se ditz javen; etc.
Lo diccionari occitan de Copier, en grafia mistralenca, dona la forma aiga de javèl (‘aigo de Javel’), qu’es normala, mai tanben prepausa de dire la pijona* (‘la pijouno’*) que me sembla d’èsser un mot artificiau e incomprensible. Lo diccionari occitan de Bonaud, en grafia bonaudiana, dona la forma estranha la javèla* (‘là javelà’*) que me pareis contestabla. En occitan normau, la javèla o la gavèla o la gavèra es un mot tradicionau qu’existís ja e qu’a un sens completament diferent: es una braçada de blat.
Un autre mot occitan atestat es la conegrina. Se ditz dins lei Valadas, en particular dins lo parlar de Robilant e Rocavion, segon lo diccionari d’Artusio, Audisio, Giraudo e Macario. Es un manlèu a l’italian regionau la conegrina que s’emplega au costat de l’italian generau la candeggina.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
I a pas cap de comentari
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari