L’aniversari de son abolicien en 1848, mete l’esclavatge dins l’actualitat. Lei marrits blancs an esclavizat de centenats de miliers de paurei negres, es la realitat. Pasmens, l’esclavagisme en Africa aviá pas esperat la venguda deis Europèus per s’espandir, lei societats africanas subsaelianas s’apielavon sus lo travalh deis esclaus. Lo negòci deis esclaus en partença per leis Americas si faiá sensa que lei blancs devesson si salir lei mans per agantar lei malurós. Li eron liurats au pè de l’escala dei batèus. Convèn d’apondre que de blancs tanben, Provençaus, Italians, Espanhòus... si faián ramassar dins lei razzias maritimas e venián esclaus de l’autra man de la mar. Lei janissaris de l’Emperi otoman, sordats d’elita, eron totei d’esclaus d’origina crestiana. Creï qu’encuei l’opausicien blancs còntra negres que d’unei vòlon entretenir es una empacha a la naissença d’una societat mai fraternala.
 
Quora eri pichinet, vegueri mon paire travalhar 15, 16, 17 oras dau jorn, au mes de junh e de julhet. Partiá lèu de matin per anar mandar de sofre o de sulfata dins lei vinhaus avans que levant si levesse (si parla encuei de “vent termic” que ven dei diferéncias d’evolucien de la temperatura en la mar e sus terra). Just aviá ramisat, partiá per culhir lei pessegues. Preniá gaire lo temps de dinar puei anava embalar lei fruchs emb ma maire avans de leis aduere au comissionari. Tornava ai bens après la calorassa e s’anuechava au retorn per asaigar l’òrt (es pas lo jardin) e per donar ai lapins. Aviáu pas consciéncia de l’esfòrç que duviá demandar a son còrs per produire tant de travalh quotidian, coma se son còrs era vengut esclau de sa tèsta. Cinquanta ans pus tard, regreti de pas aguer fach tot ce podiáu per l’ajudar. A treige o quatorge ans mi consideravi encara trop joine per anar susar emb eu. Aguèri tòrt e lo tristum m’aganta quora pensi a-n aquèu tèmps.