Per nosautres, son occitanas o occitans, las e los que demòran dins lo territòri occitan e que se sentisson de l’endreit ont vivon, quina que sià lor trajectòria de vida anteriora. Compartir un temps de vida dins un territòri, es ne compartir las identitats geograficas, istoricas, culturalas e lingüistica.
 
Uèi, collectivament, los occitans italians e franceses non an pas cap de coneissança de la lenga occitana e una coneissança culturala occitana pro fraca. Se sentisson del miègjorn de França, o de las valadas de Piemont. En França e Itàlia, las politicas publicas culturalas e lingüisticas an per objectiu de donar una identitat francesa o italiana als estatjants occitans. Sonque los e las araneses son collectivament conscientizats de lor identitat aranesa e occitana, que lo conselh d’Aran mena une politica qu’identifica lo territòri coma aranés e occitan, e mai se Madrid mena tanben una politica de castelhanizacion.
 
Mas lo fait istoric e cultural d’una presença massissa de l’occitan tres generacions aperabans non pòt èsser escondut. La sola existéncia d’una revendicacion, e mai d’una part petita de la populacion de viure dins la lenga e cultura istorica de lor territòri de vida justifica una politica lingüistica occitana fòrta. Mas cossi la gasanhar.
 
Per metre en plaça de dreits nòus, cal aver lo sosten al mens passiu d’una part importanta de la populacion. Foguèt lo cas per lo divòrci, l’avòrtament e lo maridatge per totes o lèu l’eutanasia que son de dreits de mai que càmbian res per los que non son pas concernits.
 
Uèi, aquel sosten es possible al nom de la conquista d’un dreit suplementari, lo de viure en occitan, dins la lenga e cultura istorica del país, mas sens cambiar lo biais de viure de los que vòlon viure sonque en francés o italian, la lenga e cultura dominanta actuala. Mas lor caldrà acceptar que d’unes viscan en occitan, coma deguèron acceptar que divòrcien, avòrten, se mariden entre òmes o femnas o moriscan dins la dignitat.
 
Per obrir lo movement occitanista a la societat occitana d’uèi, cal propausar un projècte de vida en occitan que non impedisca pas de demorar monolingüa francés o italian. Un projècte amb d’isla de monolinguïsme occitan per assegurar l’us social de l’occitan dins cada vila, vilatge e masatge del país. Un projècte ont l’occitan aja una plaça legala e concreta al costat del francés o de l’italian. Los projèctes quebequés, flamencs o catalans de territòri monolingüa francés, flamenc o catalan son inaccessiblas democraticament dins la societat occitana d’uèi, collectivament francizada o italianizada.
 
Dins la societat occitana d’uèi, lo retorn de l’occitan dins l’us social d’una part de la populacion passa per l’acceptacion plena de la francizacion o italianizacion dels estatjants del territòri occitan.
 
Los dos estats an quasiment destrusit tot occitan eiretat dins cada vila, vilatge e masatge del país. Non i a pas mai aquel us social de la lenga que justificava las revendicacions del felibritge e de l’occitanisme del sègle XIX e XX. Uèi, cal convéncer una populacion desoccitanizada d’acceptar, e mai d’apreciar lo retorn dins cada vila, vilatge e masatge del país, d’islas de monolinguïsme occitan.
 
Atal, lo combat occitanista deu s’inscriure dins lo temps actual de conquista de dreits societals. Cal donc contunhar e amplificar, annadas aprèp annadas las accions per lo dreit de viure en occitan, coma o faguèron felibres e occitanistas e coma o fan Calandreta, las ràdios occitanas, Jornalet, los elegits e elegidas occitanistas, lo teatre occitan, l’IEO e maites autres.
 
Tant coma los dreits societals aquesits fins ara, lo dreit suplementària de viure en occitan per los e las qu’o desajan es una assegurança per totes d’una societat futura mai democratica fàcia a las temptacions autoritàrias de tota mena.
 
La granda batalha culturala a gasanhar es que la majoritat dels occitans accepte d’ausir la lenga occitana dins las carrièras, los comèrcis, las escòlas, las festas...