Opinion
Cossí plaçar l’accent tonic en occitan quand la lenga d’origina es lo francés?
Se vòstra primièra lenga es lo francés, quand aprenètz l’occitan, es una bona causa de trabalhar atentivament sus l’accent tonic.
Efectivament, lo francés a afeblit l’accent tonic e l’a quasi eliminat. Es un factor que vos ajuda pas a trobar facilament l’accent tonic de l’occitan. Mas i a de solucions per i arribar.
En francés estandard, l’accent tonic, a pena perceptible, se tròba quasi sempre sus la darrièra sillaba.
Dins los exemples que van seguir,
Vaicí un exemple en francés estandard corrent.
Lo francés contemporanèu accèpta una excepcion a la règla precedenta: l’accent tonic tomba sus l’avantdarriera sillaba del mot quand la ‑e finala del mot se pronóncia [ə]. Mas aquò arriba solament dins los cases seguents.
— Lo francés que pòrta de traças de fonetica occitana (“l’accent del Miègjorn”) ten un fum de e que se pronóncian [ə], e mai en fin absoluda de frasa e a l’interior del mot. Tanben fa ausir un accent tonic mai fòrt.
L’occitan, al contrari del francés, a un accent tonic fòrt coma dins las autras lengas europèas. Donc una frasa francesa estandard coma j’ai achɇté unɇ bellɇ tablə blanchɇ, deven en occitan, en general, una frasa mai longa que ten mai de sillabas:
Prononciar aquestes accents tonics es evident per una persona qu’apren l’occitan en partent de l’italian, del catalan o de l’espanhòl. Mas quand la lenga primièra de l’aprenent es lo francés, aquò va pas solet, e donc, se pòt suggerir als francofòns de seguir los conselhs seguents.
5) Se sabètz una lenga romanica d’Euròpa del sud coma l’espanhòl, l’italian, lo portugués, lo romanés o lo catalan, assajatz de pensar als accents tonics d’aquelas lengas. L’occitan n’es fòrça pròche.
Remarcas finalas.
— Lo metòde intuitiu per trobar l’accent tonic occitan a partir del francés fonciona ben en general. Ça que la, fonciona pas dins una minoritat de mots ont lo francés bota l’accent tonic sus una vocala finala quand, en occitan e dins las autras lengas romanicas, aquela vocala finala es atòna. Per exemple, quand lo francés ditz le mimosa, la radio e le canari, l’occitan normal ditz la mimòsa, la ràdio e lo canari (l’occitan francizat coneis tanben lo mimosà*, la radiò* e lo canarí* mas aquò es una autra istòria).
— Los venerables parlars occitans del Creissent, a l’extrèm nòrd, pòdon amudir una ‑a firnala o una ‑e finala, de tal biais que l’estrategia per i mestrejar l’accent tonic serà diferenta.
— Certans parlars lemosins coneisson un desplaçament de l’accent tonic vèrs los diftongs, vèrs las sillabas barradas (terminadas per una consonanta) e vèrs las vocalas longas. Tanben en aquel cas, l’estrategia per i mestrejar l’accent tonic serà diferenta.
Efectivament, lo francés a afeblit l’accent tonic e l’a quasi eliminat. Es un factor que vos ajuda pas a trobar facilament l’accent tonic de l’occitan. Mas i a de solucions per i arribar.
En francés estandard, l’accent tonic, a pena perceptible, se tròba quasi sempre sus la darrièra sillaba.
Dins los exemples que van seguir,
— la e realament muda del francés es notada amb una barra (ɇ),
— la e francesa que se pronóncia amb lo son central [ə] es escricha amb lo signe “ə”,
— l’accent tonic es en gras.
— la e francesa que se pronóncia amb lo son central [ə] es escricha amb lo signe “ə”,
— l’accent tonic es en gras.
Vaicí un exemple en francés estandard corrent.
j’ai achɇté unɇ bellɇ tablə blanchɇ
[ʒɛ aʃte yn bɛl tablə blɑ̃ʃ]
“ai crompat una bèla taula blanca”
[ʒɛ aʃte yn bɛl tablə blɑ̃ʃ]
“ai crompat una bèla taula blanca”
Lo francés contemporanèu accèpta una excepcion a la règla precedenta: l’accent tonic tomba sus l’avantdarriera sillaba del mot quand la ‑e finala del mot se pronóncia [ə]. Mas aquò arriba solament dins los cases seguents.
— Lo francés evita de prononciar 3 consonantas successivas e inserís lo son [ə] entre elas. Per exemple, tablɇ blanchɇ [tabl blɑ̃ʃ]* es foneticament dificil e passa donc a tablə blanchɇ [tablə blɑ̃ʃ].
— Lo francés poetic restablís la pronóncia arcaïca [ə] per la ‑e finala davant un mot començant per una consonanta:
— Lo francés poetic restablís la pronóncia arcaïca [ə] per la ‑e finala davant un mot començant per una consonanta:
j’ai achɇté unə bellə tablə blanchɇ
[ʒɛ aʃte ynə bɛlə tablə blɑ̃ːʃ].
[ʒɛ aʃte ynə bɛlə tablə blɑ̃ːʃ].
— Lo francés que pòrta de traças de fonetica occitana (“l’accent del Miègjorn”) ten un fum de e que se pronóncian [ə], e mai en fin absoluda de frasa e a l’interior del mot. Tanben fa ausir un accent tonic mai fòrt.
j’ai achətéunə bellə tablə blanchə
[ˌʒe aʃəˈte ˌynə ˈbɛlə ˈtablə ˈblaⁿʃə]
[ˌʒe aʃəˈte ˌynə ˈbɛlə ˈtablə ˈblaⁿʃə]
L’occitan, al contrari del francés, a un accent tonic fòrt coma dins las autras lengas europèas. Donc una frasa francesa estandard coma j’ai achɇté unɇ bellɇ tablə blanchɇ, deven en occitan, en general, una frasa mai longa que ten mai de sillabas:
ai crompat una bèla taula blanca
[ˌaj krumˈpat ˌynɔ ˈβɛlɔ ˈtawlɔ ˈβlaŋkɔ] (lengadocian)
[ˌaj kʁuⁿˈpa ˌynɔ ˈbɛlɔ ˈtawlɔ ˈblaⁿkɔ] (provençau)
[ˌaj kʁuⁿˈpat ˌyna ˈbɛla ˈtawla ˈblaⁿka] (niçard)
=
qu’èi crompat ua bèra taula blanca
[ˌkɛj krumˈpat ˌyɔ ˈβɛrɔ ˈtawlɔ ˈβlaŋkɔ] (gascon 1)
[ˌkɛj krumˈpat ˌyə ˈβɛrə ˈtawlə ˈβlaŋkə] (gascon 2)
=
ai crompat una bèla taula blancha
[ˌaj kruⁿˈpa ˌyna ˈbɛla ˈtawla ˈblaⁿtʃa] (vivaroalpenc)
[ˌaj kruⁿˈpa ˌyna ˈbɛla ˈtawla ˈblaⁿtsa] (auvernhat 1)
[ˌe krũˈpa ˌ(ə)nɔ ˈbelɔ ˈtɔlɔ ˈblãtsɔ] (auvernhat 2)
[ˌaj kruⁿˈpa ˌynɔ ˈbelɔ ˈtawlɔ ˈblaⁿtsɔ] (lemosin)
[ˌaj krumˈpat ˌynɔ ˈβɛlɔ ˈtawlɔ ˈβlaŋkɔ] (lengadocian)
[ˌaj kʁuⁿˈpa ˌynɔ ˈbɛlɔ ˈtawlɔ ˈblaⁿkɔ] (provençau)
[ˌaj kʁuⁿˈpat ˌyna ˈbɛla ˈtawla ˈblaⁿka] (niçard)
=
qu’èi crompat ua bèra taula blanca
[ˌkɛj krumˈpat ˌyɔ ˈβɛrɔ ˈtawlɔ ˈβlaŋkɔ] (gascon 1)
[ˌkɛj krumˈpat ˌyə ˈβɛrə ˈtawlə ˈβlaŋkə] (gascon 2)
=
ai crompat una bèla taula blancha
[ˌaj kruⁿˈpa ˌyna ˈbɛla ˈtawla ˈblaⁿtʃa] (vivaroalpenc)
[ˌaj kruⁿˈpa ˌyna ˈbɛla ˈtawla ˈblaⁿtsa] (auvernhat 1)
[ˌe krũˈpa ˌ(ə)nɔ ˈbelɔ ˈtɔlɔ ˈblãtsɔ] (auvernhat 2)
[ˌaj kruⁿˈpa ˌynɔ ˈbelɔ ˈtawlɔ ˈblaⁿtsɔ] (lemosin)
Prononciar aquestes accents tonics es evident per una persona qu’apren l’occitan en partent de l’italian, del catalan o de l’espanhòl. Mas quand la lenga primièra de l’aprenent es lo francés, aquò va pas solet, e donc, se pòt suggerir als francofòns de seguir los conselhs seguents.
1) Parlatz lentament quand començatz d’aprene l’occitan: prenètz ben lo temps de plaçar l’accent tonic ont cal. Tre qu’auretz progressat e que seretz mai a vòstre aise amb los accents tonics, poiretz parlar mai lèu.
2) L’accent tonic, lo cal pas plaçar sistematicament sus la darrièra sillaba. En occitan, sovenètz-vos que l’accent tonic pòt tombar sus una de las darrièras doas sillabas del mot. En occitan niçard, pòt tombar sus una de las darrièras tres sillabas.
3) Prononciatz l’accent tonic de manièra un pauc exagerada. Val mai l’ausir tròp fòrt que pas pro.
4) Quand parlatz occitan, pensatz al famós “accent del Miègjorn” o “accent del Sud” que caracteriza de còps lo francés parlat en Occitània. La “musica” de l’“accent del Miègjorn” vos ajuda a retrobar l’accent tonic de l’occitan. Dins una brava majoritat de mots, l’accent tonic, que ja lo devinatz espontanèament quand pensatz al francés amb “l’accent del Miègjorn”, si que vos ajuda a retrobar l’accent tonic en occitan.
2) L’accent tonic, lo cal pas plaçar sistematicament sus la darrièra sillaba. En occitan, sovenètz-vos que l’accent tonic pòt tombar sus una de las darrièras doas sillabas del mot. En occitan niçard, pòt tombar sus una de las darrièras tres sillabas.
3) Prononciatz l’accent tonic de manièra un pauc exagerada. Val mai l’ausir tròp fòrt que pas pro.
4) Quand parlatz occitan, pensatz al famós “accent del Miègjorn” o “accent del Sud” que caracteriza de còps lo francés parlat en Occitània. La “musica” de l’“accent del Miègjorn” vos ajuda a retrobar l’accent tonic de l’occitan. Dins una brava majoritat de mots, l’accent tonic, que ja lo devinatz espontanèament quand pensatz al francés amb “l’accent del Miègjorn”, si que vos ajuda a retrobar l’accent tonic en occitan.
FRANCÉS AMB DE TRAÇAS DE FONETICA OCCITANA (“ACCENT DEL MIÈGJORN”)
j’ai achətéunə bellə tablə blanchə
[ˌʒe aʃəˈte ynə ˈbɛlə ˈtablə ˈblaⁿʃə]
↓
OCCITAN
ai crompat una bèla taula blanca
qu’èi crompat ua bèra taula blanca
ai crompat una bèla taula blancha
j’ai achətéunə bellə tablə blanchə
[ˌʒe aʃəˈte ynə ˈbɛlə ˈtablə ˈblaⁿʃə]
↓
OCCITAN
ai crompat una bèla taula blanca
qu’èi crompat ua bèra taula blanca
ai crompat una bèla taula blancha
5) Se sabètz una lenga romanica d’Euròpa del sud coma l’espanhòl, l’italian, lo portugués, lo romanés o lo catalan, assajatz de pensar als accents tonics d’aquelas lengas. L’occitan n’es fòrça pròche.
ESPANHÒL
he comprado una hermosa mesa blanca
ITALIAN
ho comprato una bella tavola bianca
CATALAN
he comprat una bella taula blanca
↓
OCCITAN
ai crompat una bèla taula blanca
qu’èi crompat ua bèra taula blanca
ai crompat una bèla taula blancha
he comprado una hermosa mesa blanca
ITALIAN
ho comprato una bella tavola bianca
CATALAN
he comprat una bella taula blanca
↓
OCCITAN
ai crompat una bèla taula blanca
qu’èi crompat ua bèra taula blanca
ai crompat una bèla taula blancha
Remarcas finalas.
— Lo metòde intuitiu per trobar l’accent tonic occitan a partir del francés fonciona ben en general. Ça que la, fonciona pas dins una minoritat de mots ont lo francés bota l’accent tonic sus una vocala finala quand, en occitan e dins las autras lengas romanicas, aquela vocala finala es atòna. Per exemple, quand lo francés ditz le mimosa, la radio e le canari, l’occitan normal ditz la mimòsa, la ràdio e lo canari (l’occitan francizat coneis tanben lo mimosà*, la radiò* e lo canarí* mas aquò es una autra istòria).
— Los venerables parlars occitans del Creissent, a l’extrèm nòrd, pòdon amudir una ‑a firnala o una ‑e finala, de tal biais que l’estrategia per i mestrejar l’accent tonic serà diferenta.
— Certans parlars lemosins coneisson un desplaçament de l’accent tonic vèrs los diftongs, vèrs las sillabas barradas (terminadas per una consonanta) e vèrs las vocalas longas. Tanben en aquel cas, l’estrategia per i mestrejar l’accent tonic serà diferenta.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
I a pas cap de comentari
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari