Leis ans 2010-2020 an vist una aumentacion espectaclosa dei messòrgas desvergonhadas dins la comunicacion publica. Se cèrca pas mai de far de demostracions ni de semblants de demostracions per afirmar de posicions de mai en mai absurdas. Aqueste fenomèn es vielh coma l’umanitat, a totjorn existit, es clar, mai coneis actualament una intensitat particulara.
 
I a de gents dins lo movement occitanista, e tanben dins l’antioccitanisme, qu’utilizan de mai en mai aquestei metòdes lamentables. Ne parlarai benlèu dins un article futur. Mai uei vòli parlar dei messòrgas qu’intran dins la guèrra russoucraïnesa.
 
Fa vint ans, en 2003, quand George W. Bush e Tony Blair mentiguèron sus leis armas de destruccion massissa en Iraq, ja diguèron d’enormitats delirantas per justificar una invasion militara, mai aumens, assagèron de desguisar lei messòrgas en li donant l’aparéncia d’informacions seriosas qu’aurián pogut sortir de l’entresenha militara.
 
Ara i a pas mai de temptativa de demostracion ni de desguisament. Donald Trump e l’extrèma drecha estatsunidenca an aumentat lo fenomèn dei “fachs alternatius” que s’apiejan sus ges d’element concret podent semblar seriós.
 
Lo discors antiucraïnés de Vladmir Putin es de la meteissa traca. Inventa una vision deliranta de l’istòria recenta en afirmant que i auriá pas de nacion ucraïnesa quand, en realitat, Ucraïna es una cultura solidament afirmada dempuei de sègles. Tanben Putin inventa una politica imaginària d’agressions militaras ucraïnesas e vei de neonazis a la tèsta d’Ucraïna, sens solament far un esfòrç de demostracion, sens lo mendre esquèma explicatiu, sens assajar de fornir solament de fòtos manipuladas (lei piratas informatics putinians o fan sus Internet, mai Putin, eu, non). Putin s’embarrassa pas amb leis aparéncias per mentir, contràriament a Tony Blair e George W. Bush.
 
Dins lei poders secessionistas pròrús de Donbas (Donetsk e Luhansk), lo fach de parlar ucraïnés en public es de mai en mai reprimit dempuei 2014. E lo rus i es devengut la sola lenga “oficiala” dempuei 2020.
 
En imaginant que Russia conquerisca Ucraïna, çò que non espèri pas, l’ensemble de la lenga ucraïnesa serà menaçada coma ja es fragilizada en Donbas. Putin pretendrà benlèu que l’ucraïnés es solament un dialècte rus, cercarà pas manco d’o demostrar e tendrà pas còmpte dau saber acomoloat de la lingüistica eslava. E se Putin enebís pas l’ucraïnés, aumens lo limitarà a d’usatges subaltèrnes e lo sometrà a una reïnstallacion dau rus coma lenga dominanta de l’Ucraïna ocupada.
 
Quicòm de similar se passa ja en Bielorussia. Dins aqueu país, lo dictator pròrús Alaksandar Łukašenka (Aleksandr Lukashenko) a fragilizat terriblament lo bielorús e a refortit sens relambi la posicion dau rus dempuei 1994. Ara l’usatge dau bielorús es de mai en mai precari.
 
Dins lo territòri de l’estat de Russia, i a de regions limitròfas que son tradicionalament de lenga ucraïnesa (vèrs Rozsosh e Krasnodar) e de lenga bielorussa (vèrs Smalensk). La russificacion lingüistica i es fòrça avançada dempuei lo sègle 20. L’ucraïnés e lo bielorús i son pas reconeguts e riscan de desparéisser.
 
L’estat ucraïnés independent, dempuei 1991, es pas perfiech, de segur, mai mòstra mai de dobertura que l’estat rus. A restaurat l’usatge preferenciau de l’ucraïnés, çò qu’es ben normau bòrd que l’ucraïnés es la lenga d’Ucraïna. Mai, a ma coneissença, l’Ucraïna independenta a jamai enebit l’usatge de la lenga russa.
 
La situacion de Crimèa nos ensenha fòrça causas. Fins en 2014, aquela peninsula èra una region autonòma dins l’estat ucraïnés. Ucraïna reconeissiá la lenga autoctòna, lo tatar de Crimèa. Èra pas una proteccion perfiecha mai i aviá quicòm. Dempuei l’ocupacion russa de 2014, lei drechs lingüistics e nacionaus dei tatars de Crimèa an demenit fòrça.
 
Quand regardam l’istòria recenta dau sègle 20, Stalin fabriquèt una famina terribla en Ucraïna en 1932 e 1933 (holodomor) e deportèt lei tatars de Crimèa en 1944 (poguèron tornar en Crimèa ren qu’a la fin deis ans 1980). Un grand nombre d’ucraïnés e de tatars ne moriguèron. Quand l’estat rus pretend que i a un perilh ucraïnés, acusa la victima de sei pròpris crimes.