c) Sègle XIII
 
Lo sagèl de Raimond VI foguèt utilizat mai d’un còp: per exemple en 1204, 1207, 1222. Del temps d’aqueste comte, la crotz èra plan presenta dins lo comtat de Tolosa. Lo quite Baudoin, cachaniu de Raimond V la portèt, i comprés contra son fraire quand rejonhèt Simon de Montfòrt; a la laisa 109, la Canso de la crosada relata l’episòdi de Lagrava en 1211 ont la crotz ramondenca senhorejava sus las bandièiras del traïdor. Es en 1217 que la crotz seriá estada plaçada sus una crotz de vòuta de la catedrala Sant Estèfe, la glèisa del comte[1].
 
Una figura un pauc diferenta apareguèt sul primièr sagèl de la vila de Tolosa en 1211. Seissanta ans après la primièira creacion.
 

 Primièr sagèl de Tolosa.
 
A la debuta del sègle XIII, la crotz occitana foguèt presenta un temps a Marselha.
 
En 1206, Guilhèm IV de Forcauquier tenguèt un novèl sagèl amb la crotz sus l’escut.
 
Après 1216, Lambert Ademar de La Garda utilisèt un sagèl amb tres croses occitanas. Òm pòt explicar aquesta causida per sa proximitat amb lo futur Raimond VII, lo Comte Jove que menava la reconquista contra Simon de Monfòrt en Provença; òm pòt tanben pensar que causiguèt aquesta figura per se plaçar dins la dralha de Guilhèm Lo Liberator.
 
Tre 1222, Raimond VII faguèt crear un sagèl novèl ont la crotz figurava tanben sus la cropa del caval.
 

Dessenh del primièr sagèl de Raimond VII.
 
Un segond sagèl foguèt impausat a Raimond VII en 1229, al moment del tractat de París; èra segurament creat per la Corona francesa. Presentava encara la crotz occitana mas sola figurava la mencion “comte de Tolosa”.
 
Vèrs 1230, del temps de Raimond-Berangèr comte de Provença e de Forcauquier, Guilhèm de Sabran se presentava tanben comte de Forcauquier; es nomemat Guilhèm V. Òm li coneis mai d’un sagèl amb la crotz occitana.
 

Un sagèl de Guilhèm V de Forcauquier.
 
D’autras familhas provençalas adoptèron aquesta crotz: los Venasca, los Gigondàs.
 
Figurava tanben dins dos sagèls de Barral dels Bauces, senescal de Raimond VII pel Venaicin, amb una estela de uèch rais.
 
 
Sagèl de Barral dels Bauces en 1251.
 
Dins las annadas 1243-1244, Raimond VII s’acerquèt del rei d’Anglatèrra e de l’emperaire d’Alemanha; aviá lo projècte de recuperar los plens poders sus sos estats. Per lo contracarar, la Corona francesa faguèt signar divèrsas vilas que s’engajavan de respectar lo tractat de París. Avèm atal de croses occitanas per divèrsas vilas: Tolosa (tresen sagèl), Fanjaus, Gemil, Marmanda, Mezin, Moissac, Molièras, Montcuc, Najac, Pena d’Agenés, Pòrt Santa Maria, Los Sarrazins, Verdun sus Garona. Son de figuras diferentes. Per veire aquelas creacions, òm pòt consultar lo tòme 16 de Histoire générale de Languedoc o l’obratge Sceaux de villes de Brigitte Bedos[2].
 

Sagèl de Pena d’Agenés, 1244.
 
Après la mòrt de Raimond VII, son gendre Anfós de Peiteus, fraire del rei Loís IX, governèt lo Comtat de Tolosa. Placèt pel primièr còp una croseta occitana sul denièr de Tolosa; duscas ara, las monedas de Tolosa presentavan sonque una crotz grèga patenta. Anfós faguèt figurar la crotz occitana sus un contrasagèl de 1254, sus de bullas en 1257, en 1260. Joana, filha de Raimond VII, placèt aquesta crotz sus un contrasagèl vèrs la fin de sa vida.
 
Al sègle XIII, doas evolucions se son debanadas en Provença e dins lo país tolosan, amb, pertot, una preséncia importanta de la crotz occitana.