Dins aquel temps meravilhós que vivèm, vos volriái portar un pauc de gaug, de leugieretat, mas prometi pas res… Me podètz legir se n’avètz la paciéncia!
 
Es plan bèl e bon mas, amb totes aqueles eveniments, ai pas pensat a la Jornada internacionala de las femnas (apèllacion oficiala de l’Onu: International Women’s Day); ai qualqua excusa, ça que la, per çò que França —una poténcia granda— e Quebèc —una província sonque— an decidit de ne far la Jornada internacionala dels dreches de las femnas. Alara, ieu sabi pas mai ont penjar mon lum.
 
Encara un còp, França vòl servar son excepcion culturala; es pas per res que la que foguèt la filha ainada de la Glèisa a una epòca, crei encara uèi que la lenga francesa es parlada de’n pertot e ne tira las consequéncias. Es çò qu’ai comprés de l’article que legiguèri la setmana passada dins Le supplément du Monde, n^o 546, a propaus dels toponims ucraïnians.
 
Ne ressortís que se lo govèrn, l’Administracion, los mèdia, etc. aplican pas las recomandacions de la Republica ucraïniana pels noms de luòc que, fins a l’independéncia del país en 1991, èran en rus. Los democratas de Moscòu, dins lor granda bontat privilegiavan la lenga russa e daissava l’ucraïnian per l’intimitat.
 
(Parentèsi longassa!) Sètz pas vos, brave mond, que seretz susprés estant que, de rasonaments aital, n’entendètz gaireben tot lo sant clame del jorn… Ah! res non val l’intimitat per los que promòvon una de las lengas istoricas/autoctònas de França. Res non val l’orguèlh que tiram d’una lenga sublima —o pòt èsser de segur— que sos defensors la vòlon preservar a tota fòrça de la contaminacion dels patoeses fòra-París. (Fin de la parentèsi)
 
Èra pas un caprici dels Ucraïnians. Per prene pas que qualques exemples, los Chineses recomandavan —ara exigisson— d’emplegar Beijng e pas mai *Pekin; los Indians d’Índia se decidiguèron mai tard mas an restaurat lo nom indian: Mumbai (*Bombay), Chennai (* Mafras), Varanasi (*Benares), Kolkata (*Calcutta), Puducherru (*Pondicherry)…
 
Los pòbles colonizats —pas totes benlèu— an comprés qu’un nom es pas un nom sonque mas lo rebat d’una identitat pregonda. A aquela identitat, lo colonizaire n’impausa una autra… Pensi que n’i cal pas veire totjorn un volontat afirmada mas simplament pels Britanics e pels Franceses que portavan lo lum de la libertat, aqueles noms èran imprononciables per una garganta europèa e avián pas conquistat un país per far de lingüistica!
 
Los tsars e puèi los democratas populars seguiguèron l’exemple… Cujus regio, ejus religio es valable tenben per la lenga… aital faguèron e los Ucraïnians —tot parièr pels autres satellits a l’epòca— agèron *Kiev e non pas Kyiv, *Kharkov e non pas Kharkiv, etc.
 
Se los Anglosaxons empleguèron lèu lèu los noms oficials, los Franceses contunhan d’emplegar lo mòt rus al nom dels ligams teissuts al cors de l’Istòria entre los dus païses: Russia e França — vos prometi que l’ai pas inventat!
 
Estonatz-vos que vòstra filha siá muda!
 
Per acabar sus una nòta locala, es a dire exagonala mas pas forçadament mai leugièra…
 
Sabètz que, a l’èra d’Internet, de la fibra e de tot çò qu’existís pas encara e avant qu’un paranoias degenerat faga petar lo planeta per çò que vòl pas partir solet… sabètz donc que l’Administracion —e son braç dins los “territòris” e los clapièrs de las vilassas, vilas, vilòtas e vilatges, vilatjòts e vilatjonets— comencèt, qualques ans a, l’adreçatge dels ciutadans. Las comunas donc son estadas pregadas de fornir e d’oficializar una adreça per totòm. Çò que diguèron pas jamai mas qu’es una realitat es que, amb aquel adreçatge de cada individú, los luòcs dits van desaparéisser per çò que son pas mai utilizats,; venon facultatius!
 
E quand disiái en preambul qu’un nom èra mai qu’un nom… vesètz las consequéncias sustot quand los conselhs municipals —gents del vilatge o neorurals— causisson: la route des violettes per designar çò que se disiá, dempuèi l’an pèbre, lo camin dels caminòts (le chemin des caminots)…
 
L’identitat nòstra, la nos panan a l’amagat…
 
Foguèssem mens pècs, los cortègis de la Libertat se farián a l’ostal!
 
Nos anam trobar lèu lèu apatrids dins lo país ont sèm nascuts!