Opinion
Rompre, cassar, cassacion
Lo vèrb de basa en occitan, rompre (en gascon rómper), a una traduccion abituala en catalan qu’es rompre o trencar, en francés casser o rompre, en italian rọmpere, en espanhòu romper e en anglés to break.
L’occitan rompre (rómper) coneis quauquei sinonims que son tanben occitans coma trencar (trenchar), copar o cassar e que tenon de nuanças de sens.
Vòli insistir sus l’istòria interessanta dau vèrb cassar. Es un mot autentic e normau de nòstra lenga d’òc, ja lo lingüista Rogièr Teulat o ramentèt fa quauquei decennis. D’efiech, cassar se disiá ben en occitan ancian coma o indica lo diccionari etimologic FEW. Cassar descend dau latin quassare “secodre fòrtament”, qu’es eu meteis una forma intensiva dau vèrb latin quatere “secodre”.
Donc, es evident, cassar ven pas dau francés casser.
Ara, maugrat la pression dei modèls de la lenga francesa, l’usatge francés de casser a pas favorizat un usatge frequent de cassar en occitan modèrne. Leis occitanofòns preferisson de sinonims mai frequents coma rompre (rómper), copar e trencar (trenchar). Aquò s’explica per l’omofonia parciala de cassar amb lo vèrb caçar dins lei dialèctes occitans dau sud (lei dialèctes occitans dau nòrd, elei dison chaçar per caçar). Lei dos vèrbs que son omofòns en occitan dau sud, cassar e caçar, exprimisson de realitats fòrça frequentas dins la vida vidanta e lei contèxts son nombrós que poirián causar de confusions. Donc, lei gents s’estiman mai d’emplegar de solucions alternativas e mai distintivas coma, per exemple, rompre (rómper) e caçar; o ben trencar (trenchar) e caçar; o ben copar e caçar.
L’occitan modèrne, en generau, fa pas de distincion fonetica e fonologica entre la ss de cassar e la ç de caçar: la ss e la ç representan lo meteis fonèma /s/. Per còntra, l’occitan medievau, fins vèrs lei sègles 12 o 13 aumens, coneissiá generalament una oposicion entre lo fonèma /s/ (ss~s) e lo fonèma /t͡s/ (ç~c). En occitan ancian, donc, èra facil d’utilizar lei vèrbs cassar [kaˈsar] e caçar [kaˈtsar] sens riscar de confusions.
Uei lo jorn, quauquei parlars rars de l’occitan modèrne mantenon encara una oposicion entre lo fonèma /s/ (ss~s) e lo fonèma /θ/ (ç~c). Lo lingüista e escrivan Franc Bronzat illustra aquela oposicion fonologica dins de parlars dau nòrd dei Valadas, mejançant son roman Lo darrier jarraç.
Lo vèrb cassar laissa una traça mai fòrta a travèrs de son nom derivat, la cassacion, que s’utiliza mai que mai en drech: la cassacion d’un jutjament, la cassacion d’un arrèst, la cort de cassacion, etc. Lo diccionari de Frederic Mistral pòrta aqueu tèrme. E se saup que lo joine Mistral èra en contacte amb l’usatge dau drech quand fasiá seis estudis a Ais de Provença, e quand l’occitan dominava encara leis escambis parlats. Lo nom la cassacion subís pas la concurréncia d’una forma omofòna e se pòt emplegar sens la mendre ambigüitat. Eventualament, lei juristas pòdon emplegar lo vèrb cassar dins d’expressions coma cassar un jutjamemt o cassar un arrèst quand lo contèxt juridic assòcia estrechament lo vèrb cassar amb lo nom la cassacion.
En defòra d’aquelei contèxts juridics, lo vèrb cassar es inabituau.
L’occitan rompre (rómper) coneis quauquei sinonims que son tanben occitans coma trencar (trenchar), copar o cassar e que tenon de nuanças de sens.
Vòli insistir sus l’istòria interessanta dau vèrb cassar. Es un mot autentic e normau de nòstra lenga d’òc, ja lo lingüista Rogièr Teulat o ramentèt fa quauquei decennis. D’efiech, cassar se disiá ben en occitan ancian coma o indica lo diccionari etimologic FEW. Cassar descend dau latin quassare “secodre fòrtament”, qu’es eu meteis una forma intensiva dau vèrb latin quatere “secodre”.
Donc, es evident, cassar ven pas dau francés casser.
Ara, maugrat la pression dei modèls de la lenga francesa, l’usatge francés de casser a pas favorizat un usatge frequent de cassar en occitan modèrne. Leis occitanofòns preferisson de sinonims mai frequents coma rompre (rómper), copar e trencar (trenchar). Aquò s’explica per l’omofonia parciala de cassar amb lo vèrb caçar dins lei dialèctes occitans dau sud (lei dialèctes occitans dau nòrd, elei dison chaçar per caçar). Lei dos vèrbs que son omofòns en occitan dau sud, cassar e caçar, exprimisson de realitats fòrça frequentas dins la vida vidanta e lei contèxts son nombrós que poirián causar de confusions. Donc, lei gents s’estiman mai d’emplegar de solucions alternativas e mai distintivas coma, per exemple, rompre (rómper) e caçar; o ben trencar (trenchar) e caçar; o ben copar e caçar.
L’occitan modèrne, en generau, fa pas de distincion fonetica e fonologica entre la ss de cassar e la ç de caçar: la ss e la ç representan lo meteis fonèma /s/. Per còntra, l’occitan medievau, fins vèrs lei sègles 12 o 13 aumens, coneissiá generalament una oposicion entre lo fonèma /s/ (ss~s) e lo fonèma /t͡s/ (ç~c). En occitan ancian, donc, èra facil d’utilizar lei vèrbs cassar [kaˈsar] e caçar [kaˈtsar] sens riscar de confusions.
Uei lo jorn, quauquei parlars rars de l’occitan modèrne mantenon encara una oposicion entre lo fonèma /s/ (ss~s) e lo fonèma /θ/ (ç~c). Lo lingüista e escrivan Franc Bronzat illustra aquela oposicion fonologica dins de parlars dau nòrd dei Valadas, mejançant son roman Lo darrier jarraç.
Lo vèrb cassar laissa una traça mai fòrta a travèrs de son nom derivat, la cassacion, que s’utiliza mai que mai en drech: la cassacion d’un jutjament, la cassacion d’un arrèst, la cort de cassacion, etc. Lo diccionari de Frederic Mistral pòrta aqueu tèrme. E se saup que lo joine Mistral èra en contacte amb l’usatge dau drech quand fasiá seis estudis a Ais de Provença, e quand l’occitan dominava encara leis escambis parlats. Lo nom la cassacion subís pas la concurréncia d’una forma omofòna e se pòt emplegar sens la mendre ambigüitat. Eventualament, lei juristas pòdon emplegar lo vèrb cassar dins d’expressions coma cassar un jutjamemt o cassar un arrèst quand lo contèxt juridic assòcia estrechament lo vèrb cassar amb lo nom la cassacion.
En defòra d’aquelei contèxts juridics, lo vèrb cassar es inabituau.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
I a pas cap de comentari
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari