Anam veire lo cas de Soïssa, e mai precisament dals accents en Romandia.
 
Los accents en Soïssa son mai banalizats e mens pressionats per una nòrma perqué l’estat Soïsse existe e non es centralizat. Psicologicament per l’estatjant en Soïssa representa una entitat pròpria que permete al ciutadan de s’i restacar, d’aver de dignitat, per aver una plaça e èstre reconoissut.
 
Una tala existéncia especifica estatala pòl moderar l’influéncia lingüistica d’un autre país francofòne coma lo grand vesin francés. A mai los accents soïsses se moderèsson dins lo temps e l’arpitan coma lo dialècte d’Òil en Soïssa aguèsson reculat sus lo modèl francés. Existon encara e son identificats tant dins de registres auts coma en politica al nivèl cantonal, federal, dins los mèdias, e dins de registres socials corrents sensa tant d’estigmatizacion coma en França dins los memes registres. Levat en França, al nivèl dal lengatge, vist coma popular totun e impossible de far servir massisament, levat doas excepcions per de jornalistas en matèrias esportivas o gastronomicas. 
 
Justament, una francesa dal costat francés de la frontiera gaire luènh de Soïssa m’o faguèt remarcar: “Sio d’aicí mas ai ren l’accent dals Soïsses (francofònes). Mi platz ren. Es traïnant. Dòna l’impression de s’endurmir. Aurio jamai poscut esposar un soïsse. Ai besonh d’èstre amb qualqu’un que parla lèu, que parla sensa traïnar”. Tot aquò es subjectiu. Mas es un exemple. 
 
Evidentament cal recordar qu’en Soïssa non es perqué parlan francés que son franceses e, qu’an las leis francesas. Coma los bèlgas francofònes. Parier per los quebequeses, eça.
 
Las mapas dal lingüista Avanzi justament mòstran l’impacte de l’estat Soïsse dins l’usatge de formas originalas dins lo francés d’Euròpa. E parlo ren dals ‘federalismes’ dins lo francés de Soïssa, las expressions tecnicas administrativas. 
 
Mentre que o fan ren dins l’airal vesin, arpitan francés per exemple, que partaja totun la mema lenga d’origina qu’amb una part granda dals Soïsses romands (granda part d’aquel espaci arpitan a l’origina). 
 
Aquela situacion es degüa a la preséncia d’un estat especific. Pròva se ne’n calia que lo pòble e l’estat an cadun un ròtle, e una accion en matèria de lenga, e tocant la sieu difusion/regression e representacion. 
 
Tot ven pas que dal pòble, òc.