Mai de cent jorns ja que l’autocrata rus Pótin decidiguèt de lançar una operacion militara especiala contra Ucraïna —e non pas una guèrra!— per ne «caçar los elements nazis (!) [que fasián] regnar la terror, etc.»
 
Desempuèi, se ne cresèm sos discorses cap a la populacion russa, apondèt d’autres elements per justificar l’intervencion massissa de l’armada russa e d’un fum de mercenaris venguts de Chechénia, de Siria o quitament de la “Santa Rusia”.
 
Forra borra, diguèt que Ucraïna èra una invencion e que l’ucraïnés existissiá pas; diguèt que la lenga russa èra enebida en Ucraïna. E vos vau pas tornar prene totes los arguments emplegats per negar una istòria, una lenga, una cultura…
 
La resisténcia del pòble ucraïnés mòstra que i a quicòm que ten pas la rota dins la justificacion de l’agression d’aquel país mas l’orsa èx-sovietica, en la persona de Pótin a res perdut de son arrogància e de sa brutalitat. e lo pòble rus jos la ferula del dictador e de sa propaganda deu plegar l’esquina e, per los que n’an la possibilitat, s’expatriar…
 
Desempuèi lo començament d’aquel revenge sus la libertat, los motius an cambiat dins la mesura que Pótin e sa cort pensavan que, tanlèu vist un blindat rus o recebut un missile sul nas, los non-exsitents Ucraïneses aurián lèu comprés ont èran lors interèsses.
 
Lo ministre dels Afars estrangièrs de Russia, Seguèï Lavrov ven de trobar un argument novèl que sembla adreçat directament als Franceses: “Imaginatz, diguèt, que Belgica fòrbandisca l’emplec del francés en Belgica. França demorariá sens reaccion?”
 
Pensi pas que siá jamai vengut a l’idèa dels Bèlgas d’enebir l’usatge de la lenga francesa mas França, dins lo domeni linguïstic, fa ramplèl a la Russia èx-sovietica e a la Russia d’ara.
 
Son pas totes los païses que gravan dins la Constitucion que la lenga de la Republica es lo francés e unicament lo francés quitament se las lengas istoricas (dichas regionals) de França son , dins la meteissa constitucion apartenon al patrimòni de França.
 
Son pas totes los païses que refusan, encara uèi, de signar la carta de las lengas minorizadas.
 
E not’ bon president es pas solet a voler enterrar nòstra lenga; la classa politica, dins sa granda majoritat — de l’òme de l’eissarpa roja a l’autra candidata nacionalista a la presidéncia — a paur d’una lenga concurrenta, quala que siá e quitament se malautèja… mas la vièlha vòl pas  morir!
 
L’autre ièr donc, los jornalistas se trufavan d’aquel argument “pegòt” del ministre rus mas degun demest eles –o sabi, comparason es pas rason– parlèt pas de l’intolerància exagonala cap a tota cultura autra que la francesa.
 
Aquela intolerància es de bona fe, se gausi dire, un pauc coma lo sexisme podiá èsser de bona fe avant que los movements coma #MeToo venguèsson trebolar lo jòc de quilhas.
 
“Cal eliminar las lengas istoricas de l’exagòn” es lo mantra majoritari; cal eliminar tanben los accents regionals que defòrman la  lenga francesa, bèla e unica, la sola que sap cantar la libertat.
 
Los cons! Locutors francofranceses son e vòlon demorar. Acceptan de  se vendre pas qu’a l’angloestatsunidenc, lo sol que representa la modernitat per la start-up nation!
 
Se los Occitans e autres Bretons n’avián, poirián trobar una ressorsa en cò dels Ucraïneses que son totes o gaireben bilingües e que, fàcia a la brutalitat d’un potentat, revèrtan a la sola lenga ucraïnesa.
 
O sabi que la situacion linguïstica —e politica— es desparièra; ça que la seriá benlèu l’escasença de far un pauc d’introspeccion, o pensatz pas?