Los escorans auràn remarcat que totplen de fònts an lo meme modèl dins lo centre de vila e son totai dataiai dar 1847. Èra una operacion de dessèrta d’aiga, una riquessa per beure, lavar, e d’energia vèrda coma venèm de veire ar defici. Facha dar temps qu’aicí èra l’estat savoiard! E que Corsega o Argeria èran francesai ben mai avansh de nos, aicí. 
 
Avansh de passar lo pònt vièlh, una ulhaia a l’autre defici dar centre vila, ar musèu dar Cogordon, e a l’estèla en omenatge ai barbets, nom dai resistentes dar temps de l’invasion francesa a partir de 1792. Que lo mai famós es un escareasc, Francés Fulcònis dich Lalin, qu’a la sieu placeta qu’avèm passats davansh, emb tota una tièra de nomes de barbets de l’èst dar departament. Es notat sus una placa en occitan niçard, domatge qu’aguèsson ren respectat l’occitan dal país per la marcar. Lalin devia mai parlar escareasc que niçard. De costat, una pintura de l’eròi, inspiraia de la BD de JL Sauvaigo sus lo personatge probable, personaliza aquer òme traït per lo sieu amic Chichon, dins una de lai barmai mai en d’amont. 
 
Quitam la Borgaia e lo carreiron, extension mai recenta dar vilatge. Enfin, i son maijons datan dar 1600 totun. 
 
Just passat lo pònt vièlh, e lo Palhon de Pelha, car saber que L’Escarea èra un virar de Pelha dins las annaiai 1700, vièm la pòrta e lai decoracions dar Cercle dar progrès. Se pilha un momenton per presentar l’importància d’aquels luecs de sociabilitat, sovent reservat als òmes per parlar de far cambiar lo país en melhor, per lo progrès! Fonciona totjorn dins d’unai comunai coma lo Cercle de l’union a Pelha. O lo Cercle rural de Berra. D’autres an barrats. 
 
Un escoran faguèt remarcar que dins la sieu familha, se ditz que sa rèire gran ronhava totjorn perqué son òme i anava e restava fins a tardi ar cercle. 
 
Aüra aquer luec es barrat, cada setmana quarqu’un se’n ocupava per tenir la banca e emplir li gòtos. 
 
Mas lai fremai an poscut pilhar la sieu plaça emb la creacion despí quasi 30 ans dar cercle feminin de l’Escarineta (Escarinette en francés). De l’autre costat dar pònt! 
 
Lo pònt vièlh, èra lo luec de contraròtle per lo camin de la sal, coma o recòrda lo passatge de la gabela just vesin. L’Escarea mai generalament èra un luec estrategic per puar la sal de Provença fins ar Piemont. E s’i passa sempre per anar mai d’amont direccion la valaia de Vesubiá o l’auta Bèura o mai Pelha per de caminets. 
 
Un passatge davansh la maijon d’Antònia Arnulf, erudita e figura dar vilatge, per parlar parier dar plan terren qu’èra sonat lai galerai, recòrdi probable dai càrcers dar tribunal un pauc mai luènh. Totjorn carriera Rostagni (Rostanh en occitan), la faciaia ricament decoraia de ce que se ditz èstre l’ancian tribunal. Tèsta de frema, de lion, de lop e de can. Portassa centrala, decoracions de fenèstras. Un bastiment important sus l’axe principal en vila d’un temps. Fa de temps que fonciona plus, coma lo sèti dals Impòstes despí quarques ans aüra. Ària de ja vist doncas a travèrs los sègles. Coma servici public per quarquai orai en setmana rèsta La Pòsta.
 
E just ar ras, la maijon de naissença de Lalin que n’avèm parlat just denansh. A l’angle dar ben nomenat Carroge coma se’n tròba sonats pariers carrierons estreches a Raimplaç, Pelha, A Torbia, eça. 
 
De passants e toristas nos escotan un tròç de camin. 
 
Aicí sèm dins la part la mai anciana de L’Escarea. Lo quartier dich dar Sèrre, normal en montanha, coma o recòrda lo Pònt modèrn dar Sèrre en venir de lai cluai de Pelha. 
 
De maijons son dataiai dar 1400 e subla. Passam davansh la carriera dar mitan (estranhament i es una placa nicardizaia en ‘dou mitan’, lo parlar de la grand vila marina per marcar melhor?, margrat la prononciacion en vivaroalpenc local), ancian axe central dar vilatjon d’origina, pi per la carriera dar pertús, darrier la comuna. E a l’angle, ar principi dar vilatge, la mai anciana maijon presumia de L’Escarea, la Maijon dicha de Pié (Pier? en toscan probable) que segon la memòria de la familha Maurèl totjorn proprietària e dals ancians dar vilatge donèt lo sieu nom a la vila, L’Escarea. Perqué? 
 
Perqué longtemps per se parar d’atacas, los abitants avian solament de duberturai a partir dar primier plan e se metia una escara per entrar. Non demandar d-ont escondian l’escara quora partian! D’autres dion qu’èra tanben per se parar dai momentes que Palhon venia gròs. 
 
Se ve ben la muralha anciana despí lai ribai de’n Palhon, que costat camin grand, sembla una maijon rabocaia de betum (veire la darriera fòto de la Nòva citaia subre). 
 
L’edifici fa l’angle e lo rèsta es tot empeirat aparent encara. 
 
Un rapide passatge delòng Palhon e tornar en vila, l’escorcha sota lo pontís, d’a vesin la glèia, e lo grop tòrna après 2 orai e un quart per tot en remarcant lo panèl dar Camin de l’aiga que canta. La lenga si sente e si ve aicí. 
 
Se quitam a l’escòra, tèsta plena de recòrdis e un projècte d’exposicion en prima a venir!