Foguèt un temps que, quand la premsa escricha titolava: “Bruches de bòta en…”, lo comportament de las gents cambiava… e los qu’avián un pauc l’experiéncia de la vida perdián pas temps per anar far qualques crompas en cas…
 
E òc, avián conegut, de pròche o de luenh, los chaples de las doas guèrras mondialas o n’avián entenut parlar per un pepin o una menina per la primièra, per un paire generalament per la segonda. Cadun se soveniá dels problèmas de la vida vidanta per trobar de que neurir la familha, de la preséncia de las tropas enemigas, dels assassinats, dels ostages, etc.
 
Ara que lo mond es vengut un vilatge global —subretot desempuèi que las rets socialas, en principi fachas per religar las gents— e que, gràcias a las tecnologias novèlas, nos fan creire que podèm tot conéisser, avèm pres l’abitud de relativizar. Çò qu’es luènh nos concernís pas e coma sèm dins un país liure, democratic, etc., çò qu’es pròche serà reglat per nòstres líders!
 
Nosautres, avèm quicòm de mai interessant a far: far de moneda, partir en vacanças… o tot simplament prene l’aperitiu amb nòstres amics… Vivèm en Euròpa dicha occidentala e nos pòr pas arribar qué que siá de grèu, levat los alèa de la vida que degun i escapa pas.
 
Una guèrra? De refugiats? Pensatz!
 
Òc ben, avèm, gaireben dempuèi la desolonizacion, de monde que venon o qu’ensajan de venir dins nòstre paradís mas n’avèm besonh de tot aquel monde ara que ganham pro de moneda e que nos podèm pas abaissar a far un trabalh penós e mal pagat… En mai d’aquò, quitament se son mal pagats an mai de moneda que dins lor país!
 
Alara, avèm vist passar d’ondadas d’Italians après la segonda guèrra mondiala, de Portugueses… Mai tard, amb las independéncias, foguèron —e son encara— los Africans d’un fum de païses que vòlon tastar de nòstre “biais de viure”.
 
E, levat los que vivon al ras, coma dins lo ròdol de Calais, aqueles migrants empachan pas degun de dormir.
 
Per malastre, dins las annadas recentas —anèm, comptam un vintenat d’ans— d’autres problèmas se son venguts empeutar e destorbar nòstras abituds.
 
“Lo clima càmbia”, çò dison los especialistas… E alara, es plasent d’anar en vacanças quand fa bèl temps. Se vei que totes aqueles aucèls de malaür son dins un burèu e sabon çò qu’es un trabalh vertadièr quand freg, quand plòu, etc.
 
L’afar del virus vengut de l’Èst marquèt un gra de mai dins la vida de nòstras societats occidentalas — las autras son pas de comptar! Aquel arlèri èra un novèl vengut que degun sabiá pas coma se lo virar e n òstres dirigents trastejavan del matin al ser… masqueta… acantonament… dangierositat… Lo nombre de mòrts donèt la responsa pendent un temps puèi las gents, crentosas ça que la, se i son acostumadas…
 
Coma o disiá un president de la Republica ara defuntat: “Las emmèrdas vòlon en escadrilhas”. Aviam agut la pèsta… ara lo colèra! L’autocrata de Mòscou qu’a pas jamai acceptat la casuda de l’URSS, esitèt pas qualques meses a, a declarar la guèrra —una operacion de polícia!, çò diguèt— a Ucraïna, una èx-republica satellita en constatant que los païses europèus avián pas bolegat pas quand aviá confiscada Crimèa o pres una part d’autres èx-republicas sovieticas.
 
Mas, aparentament, s’es trompat de chai que los Ucraïneses resistan e que las poténcias occidentalas demòran pas inactivas.
 
Ne sèm al moment on cal dire: Tan va lo cruguet a la font… Podèm solament esperar que lo tuton siá pro solide…