Opinion
Universalisme e localisme
Vaquí duas tendéncias qu’an totjorn esquarterat l’èster uman que cèrca sa plaça dens lo monde: d’un costat l’aspiracion a’s virar de cap a çò que l’atoreja mès pròche e d’un aute, una enveja de’s sentir sòci d’una umanitat sense frontièras.
La purmèra, que podèm aperar lo “localisme” es l’interès de conéisher, aimar e sovent deféner son identitat de cap a un movament uniformizaire que vòu hèr desaparéisher las especifitats. Solide, es aquesta inclinason qu’anima los occitanistas e totis los que trabalhan a sauvaguardar las lengas minorizadas.
La dusau, mes coneishuda coma l’universalisme, es l’estat d’esperit d’aqueste que’s sentís dambe alas mès granas que non pas sons radics e que decidís qu’es pas qu’un sol element d’un ensemble que cobrís la Tèrra sancèra.
Aquestas duas filosofias se son totjorn opausadas. Los “universalistas” considerant los “localistas” coma portaires d’un “replec sus se medish”, quan recipròcament los “localistas “ pensavan que los autes son pas que los enterraires de las culturas que van recobrir l’umanitat d’una espessor de godron néguer e uniformizant.
De notar que las duas tendéncias an lo medish enemic: lo nacionalisme. Eth que vòu bastir frontièras mès fòrtas e amagar los elements vivents e vertadièrs de la cultura populara. Es la Marina Le Pen que s’estona de véser panèus en breton en Bretanha.
Mes uèi lo dia, la linha dreta de la quala cada filosofia semblava estar lo cap se càmbia en un cèrcle e las duas “extremitats” se rejunhan. Aquò se pòt aperar benlèu “Etnisme”. Es l’escrivan tolosan que, urós d’encontrar un representant de la cultura ossaja en America deu Nòrd se vei pausar questions sus sa cultura occitana de la part de son interlocutor Pèth Roge.
Pr’amor que la question es plan aquesta: estar universalista es anar a l’encontre de las culturas luenhècas, mes per les perpausar qué? Per escambiar e que sia enriquissent, cau plan saber parlar de sa cultura, es aquò que va interessar l’aute.
L’òme es coma un àrber, a besonh solide de sons radics per estar fòrt de tot çò que sons aujòus an creat, mes tanben de sas fuèlhas per recéber la lutz deu solelh.
A l’argument deu “replec sus se medish” sovent avançat contra las lengas, cau totjorn demandar perqué quauqu’un que parla occitan e francés es mès “replegat sus se medish” que quauqu’un que parla pas que lo francés.
Degun a pas jamès podut respóner ad aquò.
La purmèra, que podèm aperar lo “localisme” es l’interès de conéisher, aimar e sovent deféner son identitat de cap a un movament uniformizaire que vòu hèr desaparéisher las especifitats. Solide, es aquesta inclinason qu’anima los occitanistas e totis los que trabalhan a sauvaguardar las lengas minorizadas.
La dusau, mes coneishuda coma l’universalisme, es l’estat d’esperit d’aqueste que’s sentís dambe alas mès granas que non pas sons radics e que decidís qu’es pas qu’un sol element d’un ensemble que cobrís la Tèrra sancèra.
Aquestas duas filosofias se son totjorn opausadas. Los “universalistas” considerant los “localistas” coma portaires d’un “replec sus se medish”, quan recipròcament los “localistas “ pensavan que los autes son pas que los enterraires de las culturas que van recobrir l’umanitat d’una espessor de godron néguer e uniformizant.
De notar que las duas tendéncias an lo medish enemic: lo nacionalisme. Eth que vòu bastir frontièras mès fòrtas e amagar los elements vivents e vertadièrs de la cultura populara. Es la Marina Le Pen que s’estona de véser panèus en breton en Bretanha.
Mes uèi lo dia, la linha dreta de la quala cada filosofia semblava estar lo cap se càmbia en un cèrcle e las duas “extremitats” se rejunhan. Aquò se pòt aperar benlèu “Etnisme”. Es l’escrivan tolosan que, urós d’encontrar un representant de la cultura ossaja en America deu Nòrd se vei pausar questions sus sa cultura occitana de la part de son interlocutor Pèth Roge.
Pr’amor que la question es plan aquesta: estar universalista es anar a l’encontre de las culturas luenhècas, mes per les perpausar qué? Per escambiar e que sia enriquissent, cau plan saber parlar de sa cultura, es aquò que va interessar l’aute.
L’òme es coma un àrber, a besonh solide de sons radics per estar fòrt de tot çò que sons aujòus an creat, mes tanben de sas fuèlhas per recéber la lutz deu solelh.
A l’argument deu “replec sus se medish” sovent avançat contra las lengas, cau totjorn demandar perqué quauqu’un que parla occitan e francés es mès “replegat sus se medish” que quauqu’un que parla pas que lo francés.
Degun a pas jamès podut respóner ad aquò.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
Parlar quin occitan, foneticament ?
La grafia comuna e flexibla a totas variantas foneticas es un supòrt visual comun, de natura fòrça etimologica, dé que se pòt tirar una fonetica estandard generala, e aquiu sèm en un nivèll universal.
Per quant al siu parlar local, se cal far un saber automatic de lectura en mòde general e local.
Amb aquò, se cal far una reconnoissènça sonòra del mòde general puièis de las variantas existentas.
E non parmi pas del sistèma verbal e plural.
Aquò fa dos mondes separats, un de cultura orala locala, e nh’autre de cultura textuala.
Far le pont demanda un esfòrt important, de part e d’autra, sense projècte social evident.
Non se vei pas a la pòrta d’entrada dels comèrcis una placarda « Aquiu se parla occitan », que s’i parla
patoès entre se, e qu’es pas besonh de l’escriure.
E malaja dobleban, hèra d'occitanistas qu'arcastan aus defensors de las culturas locaus d'estar ''ultra localistas''....ne ns'i vam pas jamei escàder!!!
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari