Novembre es doblament lo mes dels mòrts. D’en primièr i an la fèsta tant religiosa coma de tradicion populara coma Martror. De mai es lo de la memòria de l’abominable masèl uman de la Granda Guerra de 14-18. Ongan aquesta remenbrança ten un gost particular: las trencadas son tornadas!
 
La guèrra amb los canons, los soldats fangoses dins la tèrra cavada, los arbres plumats e trencats! Un passat, qu’avèm en memòria de fotografias en negre e blanc, nos sauta au nas en color e filmat de longa. Las trencadas i sèm que uèi las camèras son de pertot.
 
Pensaviam aquò impossible amb las tecnologias. I aviá plan de guèrras exoticas en Africa e au Levant mas se debanavan d’un biais misteriós dins de desèrts. Nos concernissián gaire.
 
Mas ara tornam a la guèrra a la mòda vièlha, dins de paisatges coma los nòstres. Las trencadas semblan aquelas qu’i morriguèron tant d’òmes d’aicí. E los canons que pensaviam bons pels musèus, son pertot.
 
Amb aquesta guèrra nos sauta au nas l’imperialisme mai rufe. Se ne mesura l’orror plan mai que del temps de las guèrras ancianas que nòstre país èra d’a fons el tamben dins la logica imperiala. Ne sèm sortits mercés a la bastison d’Euròpa mas ne demòra de braves biaisses. Coma aquel d’escanar las lengas istoricas e autoctònas del país.
 
Unitat es pas uniformitat.