Bona Annada 2023!
 
Dempuèi mès de dètz an qu’escrivi croniquetas dens Jornalet, es pas sovent que parli d’un filme (sustot american) qu’acaba de sortir. Mes uèi es lo cas. S’apèra en francés “She said”.
 
Nos conda l’istòria de las duas jornalistas deu New York Times: Jodi Kantor e Megan Twohey, qu’an enquistat suu productor de cinèma Harvey Weinstein e escrit un article que miarà, a l’encòp, a sa condemnacion a 23 annadas de preson après lo clam de 92 hemnas (!) per secutament sexuau o fòrçament, mes tanben a la neishença deu movement #metoo que permeterà la liberacion de la paraula de milierats de hemnas victimas d’agressions sexualas de tot òrdi.
 
Lo caire de vista deu filme es, com ac muisha lo títou, l’importància deu coratge d’aquestas hemnas que van testimoniar en justícia a maugrat de las pressions divèrsas o tanben d’acòrds financèrs passats dambe los avocats deu productor. Solide que de coratge n’a calut se’s considèra l’epòca e lo sistèma d’impunitat deu quau beneficiava lo personatge.
 
E doncas, un còp l’aunor hèit a aquestas hemnas, la question que’ns podèm pausar es aquesta: com tot aquò estoc possible? Se cau brembar que 92 hemnas an portat un clam contra Weinstein, benlèu lo totau de las victimas passa la chifra deus 100.
 
Lavetz que lo tipe èra coneishut coma un predator sexuau, com es possible que tot aquò aja poscut foncionar tan longtemps, en saber per exemple que lo conselh d’administracion de son entrepresa Miramax a plan volgut pagar sòmas de las beròias contra lo silenci d’unas victimas sense se pausar de question o ensajar d’empachar aquestes crimis.
 
Çò que permetoc tot aquò s’apèra solide la ierarquia. I a doncas, a maugrat de la beròia Declaracion deus Drets Umans, monde qu’an mès de drets que non pas los autes. Cau saber que, se patrons pòden secutar hemnas sexualament, solide que secutan tanben moralament òmis que son devath lor comandament. Lo poder deus capdaus pòt estar dangerós, e aquò nos hè pensar aus 58 suicidats de France Télécom.
 
Solide que las hemnas son las purmèras victimas deu sistèma autoritari que hè d’eras la predas aisidas de “superiors” pauc embarrassats de justícia.
 
Se cau demandar se un sistèma que balha lo poder a daubuns e sustot sense nada possibilitat de recors, (lo recors qu’es la basa de la justícia), posca encara foncionar dens nòsta societat. Sabèm pas encara se lo movement #metoo s’i es escadut de botar fren a tot lo sistèma de dominacion mascluda, mes una vision mès autogerida de totas las estructuras pòt empachar lo “s’es pas d’acòrdi, fot lo camp!” que deisha las mans liuras a unas personas au detriment de la vita de las autas.
 
Es en progrès, cresi, mes lentament …