Vos amagarèi pas qu’èi 61 ans ara e que jo tanben soi pertocat per çò que podèm aperar la nostalgia de las joenas annadas, o se volètz, la tendéncia d’exagerar la causa au nivèu de la societat, que s’apèra “l’èra-milhor-abans-isme”.
 
Es una causa normala. Deu temps deu joenèr, l’òmi es sovent mès capable de suportar las espròvas, se sentís créisher alas e se vira de cap a l’avenidor dambe hidança. Es lo cas per la nòsta generacion, sabi pas s’aquò es tostemps d’actualitat … Oooops, cadi jo tanben dens “l’èra-milhor-abans-isme”!
 
Pr’amor de la suspresa desagradiva de véser las causas evoluar d’un biaish diferent, i a totun una tendéncia pro generala de véser lo temps passat dambe una cara milhora de çò qu’èra de vertat, e sustot de desbrembar que tot èra pas tan simple qu’aquò. Soi cadut i a pas guaire sus una publicacion sus un hialat sociau que presentèva l’imatge que podètz véser. Imatge tranquille d’una epòca quan, segon daubuns “los joens respectavan l’autoritat deus gendarmas.”
 
Un còp passats los comentaris que suggerissèvan qu’i avèvan mens d’estrangèrs morets (n’i avèvan un hum mes a l’epòca se vesèvan mens), me soi jo brembat d’aquesta epòca, qui sembla estar dens las annadas 70, qu’èi plan coneishuda, pr’amor qu’èri un adolescent de son temps, plan atentiu a çò que’s debanava a l’entorn de jo e dens la societat.
 
Mai 68 acabava de passar e los rapòrts entre joens e polícia èra mès que tibats. A Tolosa, grops politics, sovent compausats de hilhs d’anarquistas catalans (enchafrats “republicans espanhòus”) hasèvan fòrça mès accions que non pas uei lo dia. La repression èra heròtja e un comissari deu SRPJ aperat Roger Marion èra quitament acusat de tortura sus personas arrestadas. L’ahar hasèva fòrça brut e grafitis “Marion torturaire” hlorissèvan un pauc de pertot suus murs de la vila.
 
La contestacion èra mès hòrta que non pas uei, e me brembi d’una de las numeroses manifestacions contra una lei que redusissèva l’ajornament au servici militar peus estudiants, on la polícia nos avèva cargats violentament, çò que’m hascoc bàter un recòrds de corruda a pè. E vos parli pas tampauc de l’epòca quan los organizaires de viradas musicalas evitavan Tolosa pr’amor que los concèrtes s’acabavan tostemps a la castanha, coma lo famós de Status Quo a la Hala deus Grans.
 
Me brembi tanben deu barri deu Miralh, on demoravi, e on una familha au nom plan de’n çò nòste (le vau pas díser aquí, solide), hasèva senhorejar la terror e on “lo vòste servidor”, com se ditz, avèva quitament panat una nueit lo drapèu deu comissariat de Belafont.
 
Sense parlar d’aqueste pelut alemand que coneishèvi plan que’s hasèva conta-rotlar en Arièja cada jorn peus medishes gendarmas au medish lòc. Una mena d’abús de poder.
 
Sabi plan que daubuns se pensan “qu’i a pas res de comparable dambe nòsta epòca”, mes totun, se cau brembar que la possibilitat de’s morrir sus la rota es estada dividida per 24 dempuèi 1960 (3 còps mens de tuats dambe 8 còps mès de veïcules), 50% mens d’omicides entre 2000 e 2020, que l’esperança de vida es passat dempuèi 1960 de 73,6 ans a 85,4 ans per las hemnas e de 67 ans a 79,3 ans peus òmis.
 
Aquò vòu pas díser que “tot va plan”, soi pas un potonórs, sabi plan que problèmas autes son arribats, que monde patissen de situacions injustas o son victimas de violéncia, que la democracia dens nòste Estat existís gaireben pas mès, disi simplament que cau pas càder dens un sentit que “tot èra plan abans” e desbrembar las dificultats qu’an coneishudas nòstes pairs.
 
En resumit: es pas tarrible uei lo dia, solide, abans èra diferent, mes pas tarrible tampauc.