En 1985, hè 38 ans, hèja un article setmanau, en aranés, entà La Mañana. Formaue part d’ua collaboracion qu’eth director Josep Ramon Correal m’auie comandat entà tot eth cors escolar 1985-1986. Ère incorporat en un suplement sus era educacion qu’ère hèt integrament en catalan, damb aguesta petita aportacion occitana.
 
Èren es prumèrs articles periodics en aranés, en premsa, dempús des Nòrmes Ortografiques der aranés (1983). Un an abans, 1984, s’auie publicat eth “Libre de Lectura”  (Generalitat de Catalonha-Departament de cultura) frut deth trabalh de mèstres entara incorporacion der aranés en ensenhament, que siguec ua vertadèra primicia, der important desvolopament der aranés, qu’era escola mos brindarie damb es ans. Èren es prumèrs moments dera aplicacion d’aqueres senzilhes Nòrmes ortografiques, des quaus non creiguíem que produirien un emplec tant enorme coma eth qu’a resultat. Era revista Tèrra aranesa, que tant contribuïc ar espandiment der occitan, ère en un moment d’arturada. Es articles publicats per Tèrra aranesa enquia aqueth moment auien estat toti en grafia dera Escòla des Pirenèos, anteriora as Nòrmes, e non inicièc ua accion periodica en grafia normalizada enquiar an 2000 (damb un exemplar isolat publicat en 1995). Er article setmanau de La Mañana deth cors 85-86 siguec pendent quauqui ans era soleta produccion en occitan, en premsa escrita, en Catalonha. Damb es ans era preséncia der occitan enes mieis, s’a multiplicat.
 
Me produís ua sensacion agradiua qu’eth Director de La Mañana d’ara, Francesc Guillaumet, a trauès dera Acadèmia aranesa dera lengua occitana, me demane de collaborà’i en tot produïr un article setmanau. Coma se tot siguesse en ua continuitat, ath cap de 38 ans.
 
Eth 5 de hereuèr de 1986, un dia coma aué, en  article de La Mañana analisaua era situacion dera lengua en tot valorar se calie possar er aranés escrit. Er article acabaue atau (mantengui era grafia der original): “Eth pòble aranés condenat pera istòria a molti ans de silenci escrit a d’hèr un esforç, entà demostrar era riquesa dera sua personalitat”.
 
Escriuia damb ua màquina Olivetti, de car gran; auia de consultar continuament aqueres senzilhes e simples 41 normes ortografiques, que començauen a orientar era nòsta escritura e que mos apropauen ara forma des trobadors medievaus; auia d’enviar er article per fax, e en La Mañana la transcriuien… Tot açò qu’ac hèja des de Terrassa, a on residia e trabalhaua, e era distància non facilitaue que podessa veir eth resultat de forma immediata, enquia quauqui dies dempús, quan auia accés ath diari. Es tempsi an cambiat!
 
Empreni aguesta naua aventura d’articles en occitan en tot responsabilizar-me d’escríuer fondamentaument de lengua occitana, damb bèra intromission en qüestions identitàries. Voi parlar dera lengua nòsta, des sues caracteristiques, des sòns actors mès importants, des sòns escritors, de sociolingüistica, en tot analizar er estat actuau e passat dera lengua ena Val d’Aran, en Catalonha e en tota Occitània… e coma non pòt èster d’ua auta forma, de tant en tant me calerà analizar era situacion dera politica lingüistica, es encèrts e es errors des decisions des nòsti politics que mos an de hèr pervíuer o accelerar era nòsta desaparicion.
 
 
 
 
 

---

Article publicat en La Mañana eth 5.2.2023