capçalera campanha

Opinion

Oesen, pòrta d’Occitània e pistas (pas d’esquí)

Laurenç Revèst

Laurenç Revèst

Escrivan, traductor. Dialectològue, Doctor en lingüistica. President onorari dal Centre Cultural Occitan País Nissart e Alpenc.

Mai d’informacions
Oesen ven dau nom dau pòple celtoligur daus Ucennii o Uceeni (nom sus le trofèu daus Aups en Torbia, en la Gavotina maritima), en occitan los abitants d'aquestas valaas son dits los uissans, atencion es diferent daus abitants de la municipalitat D'Uis que son los "d'uisats" e las "d'uisatas". Son 6 valaas e 21 municipalitats ancui centraas sus la vilòta de Le Borg d’Oesen mas D'Uis e Los dos Aups son doas comunas occitanas importantas.
 
Los oesens prelatins son un pòple independent daus Aups, de la part auta de la vau de Romancha, qu’an contrarotlat la via comerciala dau pas de l’Autaret, e segurament le pas que va devèrs la vau de Gironda/ Valoïsa, l’Autaret essent le ponch de passatge entre Oesen (autrament dit la vau de Romancha) e Briançonés (la vau de la Guisana). Per anar vèrs l’actuau Piemont occitan e dins la plana dau Pò per le còl dau Montginebre alias Las Clavieras, de l'autre costat.

 



Aqueus celtoligurs an de relacions comercialas amb le pòple gallés vesin au nòrd daus Allobròges. Laissa pensar que “celtoligurs” mai au sud (futur espaci occitan) fan fàcia aus “gallés” au nòrd (futur airau francoprovençau).
 
Lor frontiera es ja a l'epòca materializaa a Livet e Gavet (airau arpitan), belèu au quartier Les Clavaux de Gavet. Los noms fan pensar a gave, gàver o gavòt e a la clau de valaa. Es totjorn ancui la limita istorica nòrdoèst d’Oesen. Mas le limite lingüistic passa aüra mai en amont de Romancha, mas a gaire reculat de Livet e Gavet. Per recòrdi Oesen es un daus rares país d’èsser talhat en doas lengas, occitan vivaroaupenc au sudoèst e francoprovençau au nòrdèst (a partir dau Borg d’Oesen en bas daus Aups). La gròssa part d’Oesen occitan laissa pensar qu’o èra ben mai occitan avans. Veire tanben: “Traças de reculaa possibla de l'occitan en Isèra” (Jornalet 28.05.2020).
A l'oèst i son d'autres país occitans d'Isèra, la Vau Jofrei, Vaubonés, Beumont, e mai a l'oèst Trievas.

Aquesta part d'Isèra es ligaa au nòrd daus Aups auts, coma la Vau Jofrei fa resson amb la Vau Gaudemard. Meto la vau e non le vau.
 
Mapas
 



L'occitan vivaroalpenc parlat encar aüra en Isèra fachas per JFB (mercés!)

 
Doberturas de pistas? (d’esquí)
 
— Se ditz que los toponimes de las doas municipalitats limitròfas “Oz” (se parla pas de magia, es l'airau francoprovençal just au nòrd) e d’Uis (just costat sud, los d’Uisats son de l’airau occitan vivaroaupenc, forma francizaa “Huez”) son ura (una) soreta e mema forma. Doncas es possiblhe qu'ura es adaptaa en lenga arpitana, l’autra en occitan, que se rapòrtan totas doas a Oesen. Ura anciana ciutat centrala per Oesen, sus ura chaup d'amont, avans Le Borg d’Oesen en fons de valaa? 
 
 
A prepaus d’”Oze” dins los Aups Auts
 
— I es ura ipotèsi que ditz que i seria un rapòrt amb le pechit país d’Òsa (esitacion sus la realizacion possiblha, l'informator qu'a dit la forma ditz ['OzO]; francizat en “Oze” o "Oze" arcaïsme o "Òsa" forma refacha d'après le francés?, recèrcha totjorn en cors) dins los Auts Aups, valaa compausaa de la municipalitat eponima, de Sant Auban (“Sanctus Albanus parrochie Oze” en 1525) e de Chasteunòu (“Chasteauneuf vallée d’Oze” en 1516).
 
De saver totun que “Oze” es atestaa sos la forma “Ozeda” (ozeda, lat. ozedum, conducha, riu) tre 1171 dins le cartulari de l’abaia de Durbon, “Oze” en 1516 dins le ròtle daus decimes de la diocèsi de Gap.
 
 
—  Se vei la pression nordica -qu’explica probablhe la francoprovençalizacion de l’oèst d’Oesen- per exemplhe istoricament dins le fait que los aups situats au sud dau còl dau Glandon (versant Romancha) e dau còl de la Crotz de Fèrre (versan Romancha encar) fins au laus de Grand Maison apartenon a la província de la Mauriena (de l’ancian ducat de Savòia), son aüra dau departament Savòia e fan totjorn pas ancui part d’Oesen ni d'Isèra. 
 
 
Liams:
 
https://freneydoisans.com/freneytique/a-la-rechecher-des-patois-de-loisans/
 
https://freneydoisans.com/freneytique/a-la-recherche-des-patois-de-loisans-2
 
https://zlang.fandom.com/fr/wiki/Venosc
 
http://lulla 00005.mutu.firstheberg.net/centrededialectologie/atlas/couverture/index.html
 
 
Dins la comuna vesina, en Vaujofrei: 
 
http://memoire-battante-valjouffrey.weebly.com/patois.html
 
https://soundcloud.com/romancero-2/sets/patoisvaljouffrey
 
 
Recercha CNRS Ais:
 
https://www.ortolang.fr/market/corpora/sldr 000525/v1
 
https://www.dailymotion.com/video/xfi28v
 
 
Document ancian, Champollion, le fraire: http://www.bibliotheque-dauphinoise.com/nouvelles_recherches_patois.html
 

Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.

Bandièra05 1180x150: SIDILLÀ

Comentaris

Escriu un comentari sus aqueste article