Sabi pas se lo monde va cambiar de basa, mas çò segur es que cambiam de biais d’utilizacion de la moneda. Es gaireben un cant preistoric d’interpretar lo “Quant te costèron los esclòps? Cinc sòus de batas, cinc sòus de fèrre, cinc sòusde tachetas, cinc sòusde corrèja, cinc sòusde lenheta……”. En un mot, èran pas balhats los esclòps del papeta e de la mameta. Çò segur es que costèron un multiple de 5, e non pas quicòm coma un prètz-virgula-nonanta comaaquòes venguda la nòrma dels mercands de sabatas (se parlan d’esclòps, probable que seràn de plastica!). Cò del maselièr, el a mes totes los preses: virgula-nonanta-nòu. Pareis qu’aquò es psicologic e qu’as l’impression de pagar l’eurò dal dejós e non pas plan prèp de lo del dessús!
 
Me soi ja perdut dins aqueste raconte qu’es pas d’aquò que vos voliái entreténer. Aquí: fa gaire teniái la caissa d’un espectacle que caliá pagar 5 èurosl’entrada. Una dòna bravoneta arribèt e me demandèt se podiá pagar amb la cartabancària! Aviá pas sus ela ni una bilheta ni la mendra pèça de moneda!!
 
Cossí conèisser la valor de las causas, se fas lo meteis gèste per crompar una poma, una saca o una bicicleta! Las vièlhas generacions arribam a nos representar lo paquet de bilhetas o de pèças qu’aquò fariá(e los mai ancians, lor arriba de trapar lasoma que fasiá en francs, veire en ancians francs). Quand aviás comprès que 10 000 francs correspondiá a un milion vièlh,compreniás que seriá vertadièrament complicat de venir milionari amb los francs novèls. Ara, se cal encara faire de conversions amb 6,55957, aquò ven encara mai complicat!
 
Cossí dire “Ai tocada la paga!” que ne veses jamai la color. Cossí balhar la pèça al garçon de cafè qu’a ja pres ta comanda electronicament? Cossí balhar la pèça al gafet del garagista que t’a conflada las ròdas de la veitura? Es que lo jove te va presentar l’aire de res lo legeire de cartas de còps que li volguèsses daissar 3 euròs que sa banca sauprà que los a tocats!
 
Mai fòrt qu’aquò: lo sistèma de las monedas virtualas, aquel dels bitcoins que càmbian de valor d’un jorn l’autre o mai lèu qu’aquò que totes los sistèmas bancaris son religats e que se pòt pas mai faire fisança a las bancas soïssas per anar amagar sa moneda. Te vegèri una corba d’evolucion del bit-coin qu’a res de véser d’una progression lineària, mas que sembla puslèu al profil d’una estapa del Torn de França dins Pirenèus!
 
Las caissas de l’Estat elas, seriánvoidas, levat quand se distribuís moneda a bodre del temps de la pandemia. Totalpòt pas aumentar lo salari de sos obrièrs, sos accionaris tòcan mai de dividendas, pòt faire de remesasa totes los franceses sul prètz de la gasolina pendent 2 meses, èsser favorable a la retirada a 64 ans per son personal e respondre a la demanda d’aumentacion de sos dirigents. Aquí un exemple bèl de politica del “tot a l’encòp”. Lo salari del PDG èra de 6 milions d’euròs en 2021. Francament, de qué vòls faire de tota aquela moneda, portaira d’una inegalitat fonsa entre los dirigents e los salariats, entre los rics e los autres? Vertat qu’ara que lo prètz de l’essença a un pauc baissat, es per elis temps de dire que despassarà pas los 2 euros que val pas per l’ora. D’unes apelavan aquò “una promessa de gascon” (Pel Gaston Febus e son Se canta, s’agissiá d’una promesa de bearnés, sioplèt, cal pas confondre), mas al nom de la panoccitanitat e del wokisme se pòt pas mai utilizar aquestaexpression. Doncas, val mai qu’arrestèsse aquí aquesta cronica que me demandi seval… un sòu (traucat?)!
 



Escudet Roch