Quitament s’aimi de seguir los eveniments del dedins coma los del defòra, i a un brave brieu qu’escoti pus las declaracions en dirècte de nòstres presidents que siá per nos desirar una bona annada, nos dire que la Republica es en dangièr o nos anonciar —sol o amb de jornalistas passa-plats— qu’an recebut l’onchadura dels franceses e que, en consequéncia… bla, bla, bla…
 
Escotèri donc pas not’ bon président mas legiguèri sos prepausses dins la premsa escricha lo lendeman e los mèdia sonòrs s’encarguèron de raportar sas “bonas” paraulas a cada bulletin d’informacions… Aviái l’impression d’aver doblidat un disc d’autres còps sul l’electrofòn d’autres còps: “La fola a pas cap de… ola a pas cap… fola a…”.
 
E òc, a la parucion d’un obratge, los ostals d’edicions balhan las “bonas paginas” a la premsa especializada; los mèdia te fan ausir las “bonas paraulas”!
 
Per los que somiavan s’èsser perduts en Amazonia al moment idonèu o qu’èran en tren de far la bèstia de las doas esquinas o tota autra activitat d’un interès mai grand que lo d’escotar Un Francés parla als Franceses, vos balhi çai jos doas frasas de son intervencion que m’an particularament escandalizat  e, ça que la, soi arribat a un atge que pas grand causa m’estona e coma los Rosbifs o dison: “I am blasé !”; lo demai, o coneissètz qu’avètz agut un parelh de jorns per vos metre al fial… Se l’avètz pas fach, pòdi pas res  per vos !
 
Aquí las donc aquelas frasas, troncadas de segur se que non m’aurián fach l’article…
 
“La fola […] a pas cap de legitimitat fàcia al pòble que s’exprimís …  per l’intermediari de sos elegits. […] Las tropeladas an pas lo dessús suls representants del pòble.”
 
Lo president es anat a las escòlas mai bonas de la Republica o d’enlòc mai. Li es arribat —li arriba— d’emplegar un mot d’argòt mas es unicament per daissar polsar sos interlocutors. Los Franceses an encara dins las aurelhas “la moneda a paladas [que costava] los minima socials”— un “pognon de dingue” en francés de París. Aquel òme girgoneja pas coma ieu e, malgrat un aujòla que parlava “lo pirenenc”, fòrabandís tot vocable d’aquel linhatge e se contenta dels mots anglosaxons per far saber a la França pregonda la modernitat de la lenga reiala de la ”start-up nation” !
 
A degut anar veire dins un diccionari francés los sinonims del vocable “fola” e constatar que ne recampa un detzenat. Ieu, ai verificat dins Le Robert —anatz-i veire abans que venga “inclusiu” amb la novèla direccion— e ai notat: ”tropelada, borrolís, assisténcia, asssemblada” mas tanben ”pòble” e ”plebalha” sens doblidar ”tropèl” qu’es pro clar per las gents. “Fola” es lo mot mai neutre de tota la lista. A pas pogut ça que la s’empachar de parlar de las “tropeladas” que, o deu pensar, son mai frequentablas que la “poblassa” o la plebalha”. Li es vengut a l’esperit que, benlèu, de ciutadans — mal intencionats ! —i veirián de mesprètz e poirián— sabon pas jamai amb les èssers primaris — voler far tot petar; o a agut paur que los gilets jaunes tornèsson…
 
Levat aquò, Tout va très bien e la reforma sus las pensions es ara la lei novèla a mens que lo Conselh d’Estat la refuse. Aviá promés de far de reformas e s’estona que lo pòble s’estone!
 
Cal donar de temps al temps per convéncer los amonedats de daissar un pauc de lor moneda rajar sus las categorias mai pauras; entretemps, los que “son pas res” e los qu’an pas “trobat de trabalh en traversant la carrièra” deuràn far qualques estalvis per las taxas novèlas e l’inflacion galaupanta…
 
Un president jupiterian, elegits nacionals semblablas a de monacas sus una laissa e lo quite tèxte de la Constitucion aplicat a la letra mas pas dins son esperit… França malauteja desempuèi qualques annadas ara; aquò l’empacha pas de s’adralhar sus un camin dangierós que la fariá passar d’una “democratura” doça a una “democratura” dura;
 
Soi pas un devinaire per vos contar l’avenidor mas lo poèta o a dich e escrich: ”Tan va lo cruguet a la hont qu’un còp l’ansa, un còp lo tuton, que s’esbrigalha !”