Dins lo ramat d’entresenhas que nos arriba cada jorn, cossí far la tria entre las nòvas falsas e las nòvas vertadièras? Avèm las “fake news” coma se ditz en francés, las falsas nòvas. Ara, avèm en mai las “fake pics” coma se ditz en francés, las falsas fotòs.

I a gaire una fotò del Papa Francés plegat dins una dodona blanca a fach lo torn del monde. Fargada pel logicial Midjourney, aquela I.A. Intelligéncia Artifiala, pòt fargar quin que siá tipe de visual a partida d’una demanda escrita d’un internòta. Aquelas falsas fotòs de mai en mai “realistas” pòdon enganar lo mai aluserpit. Çò que foguèt lo càs per aquela fotò del Papa.

En plena pandemia s’espandiguèt dins los mediàs que la fissada contra la Covid 19 caberiá de nièiras electronicas 5G que servirián a nos traçar e fichar. Los laboratòris aurián conspirat per nos seringar de nanò-particulas, de nièiretas . Nièiretas connectadas a la 5G per melhor nos susvelhar e contrarotlar. En realitat, aquel pantais de la nièira 5G jos la pèl podriá èsser vertadièrament operacionala pas abans seissanta ans. Per l’ora auriam pas las antenas nescitas per los escambis d’entresenhas amb aquel nivèl.

Al evèrs çò que podèm pensar nòva falsa pòt èsser nòva vertadièra. Es çò que m’arribèt lo primièr d’abril. Quora aprenguèri que la Marlena Schiappa pausava dins Play Boy. Pensèri qu’èra un peis. E ben, non! Èra vertat!

Dempuèi la nuèch del temps los òmes fan passar de cracas. Me soveni al vilatge lo ser quora femnas e òmes prenián lo fresc dins la carrièra, l’estiu, anava lo matraple. Parlavan per parlar. Escambiavan de nòvas, de falsas, de vertadièras: “M’an dich que ...”, de “Pareis que...” “Ai ausit dire que...” “Sabes pas se ...” E se sabián pas, suspausavan... fals coma verai...verai... coma fals.

Voldrián nos far creire que lo fals val la vertat . Jamai lo fals dèu valer la vertat! Triar entre los dos es nescite mas malaisit. Benlèu que deman espelirà un mestièr novèl: furgaire de vertat. Per saber se una nòva es falsa o vertadièra, anarètz consultar lo furgaire de vertat. Aiceste vos balharà la responsa bona a vòstra demanda. Abans, li caldrà: - verificar las sorgas, - s’assegurar qu’aicestas son ben reconegudas, – legir d’autres punts de vista, -comparar e crosar las entresenhas,... Se s’agís de fotòs o imatges: - contextualizar, - emplegar de motors de recerca d’imatges inversadas, - espepissar los detalhs,... O sabèm ben son dins los detalhs que s’escond lo desnosador.

Benlèu es çò que fasètz ja quora reçaupètz una entresenha. Alara sètz un furgaire de vertat sens o saber!