Poderí començar la rubrica per: “A nòsta epòca, los subjèctes per debàter mancan pas.” Seré vertat, mes cresi que’s pòt díser tanben per totas las epòcas. I a pas que los mejans qu’an cambiat. Ara qu’am los hialats sociaus aquiu on abans n’i avèva pas que l’estanquet. O lo jornau.

Soi dens un biaish de soscar que ditz que la vertat existís pas e soi interessat per çò que’s pòt díser d’un costat o d’un aute suus subjèctes que hèn debat uei lo jorn. Solide aquò vòu pas díser qu’èi pas nada opinion. Respècti las idèias diferentas se, eras, respèctan la dignitat umana.

E mès interessant per jo de çò que’s ditz, es benlèu lo biaish dambe lo quau las causas se disen e los arguments que son emplegats. Çò que’m chepica mès ara es lo hèit qu’una part de’us que benefician de mejans mediatics importants s’i hèn a empachar un debat vertadèr, au benefici, solide, deus qu’an lo poder.

Un exemple recent e clar de çò que’m chepica, es lo filme documentari de 26 mn realizat per Julien Pain que s’apèra Désinformation: la contagion e que s’emplega a debunkar (sic) com un fact checker los fake news. Oooof, soi cansat per tantes anglicismes. Sortit lo 7 d’abriu, aqueste documentari es disponible suu siti de France Info.

Vaquí çò que’m chepica: es que l’autor a definit duas granas sacas, una on bota los “Marrits” e l’auta on bota los “Bons”. Sense nada nuança, lo maniqueïsme pur e dur. E de mès, semblaré que los “Bons” sian … lo govèrn.

Un exemple: quan lo govèrn ditz a la debuta de la crisi deu covid que cau pas portar mascas o aproximacions atau, Julien Pain l’excusa en tot díser que pas nat estudi existissèva a l’epòca (es faus, au Japon l’an hèit dempuèi longtemps) mes que los jornalistas an “pressat” los ministres e qu’es per aquò qu’an hèita l’error. Per eth, es pas una faussa informacion. L’incresibla expression “mentir de bona fe” es quitament emplegat. Per contra, se d’autas personas disen causas que van en contra de la teoria oficiala sense fondament scientific, lavetz aquò’s un fake news. Vesètz la diferéncia? Jo non pas.

Los subjèctes s’encadenan: Gilets Jaunes, covid, filme Hold Up, Trump, Zemmour, Pétain, guèrra en Ucraïna. A cada còp la discussion es pas permetuda. Es a díser qu’i a un “camp” que s’exprimís pas que per mensonjas e un partit de la Vertat. Es espantant. Lo debat es pas planvengut.

Me hè paur pr’amor que coneishi plan monde que son de costuma portats a miar una soscadissa progressista e que gausan pas mès, de paur d’estar botat dens la grana saca deus “Marrits” dambe lo sagèth “dreta extrèma” o “irracionaus”.

Com de costuma, sèm encoratjats de presar o mespresar quicòm o quauqu’un, sense de hèr la tria e acceptar tot coma un ensems omogène. E totun, sabi plan que cadun pòt aver rason sus un subjècte mes s’enganar sus un aute. En çò de Pain, es pas possible.

Quan lo ministre de l’Economia, Bruno Lemaire, ditz (o deisha pensar) que la frauda a las ajudas socialas se’n va au Magrèb sense nada pròva ni estudi que l’auré mostrat, aquò’s pas un fake news?

Los fact checkers que hèn una brava seleccion a l’entrada de loras granas sacas.