Lo mot "complotisme" apareishoc en 2001 après l'atemptat contra lo Centre Modiau deu Comèrci (WTC) l'11 de seteme. Qualificava las teorias que disèvan la CIA o lo FBI éran implicats dens l'accion, sia que l'avèvan organizada, sia que n'èran assabentats e qu'avèvan deishat hèr. Èra sustot pr'amor deu desvolopament d'internèt, pro navèth a l'epòca, qu'aquestas idèas s'èran espandidas.

Lo mot "conspiracionisme", de medisha significacion, es un anglicisme que cau evitar.

Estoc sustot lo filme documentari Loose Change qu'a difusidas teorias alternativas sus çò que s'èra debanat.

Dens los mèdias franceses, pauc d'espaci estoc balhat a personalitats complotistas e l'umorista Jean-Marie Bigard estoc un moment hòrabandit deus platèus pr'amor de declaracions complotistas sus Europe 1. Se devoc quitament desencusar per pas véser sa carrièra acabada tròp de d'ora.

Dinc aquiu, tot sembla clar.

Mes ara, en 2023, semblaré que lo mot n'aja pas complètament la medisha significacion. Quan un dròne estoc interceptat au-dessús deu kremlin e que los servicis deu president rus declarèn que s'agissèva d'un atemptat contra Vladimir Potín, las teorias que disen que lo FSB (servici federau de seguretat) seré implicat estón pas qualificadas de "complotistas". Au contra, los que suggerissèvan aquò èran meslèu los planvenguts suus platèus.

Quan un aute atemptat es organizat contra Zahar Prilepín, un escrivan nacionalista que sosteng l'intervencion russa en Ucraïna, semblaré que tanben la barralha deu complotisme aja sautat. Los especialistas de Russia dens los mèdias occidentaus botan sovent lo dobte sus la version oficiala.

Atencion: an segurament rason. Lo FSB es capaç d'organizar atemptats "devath faussa bandèra". Coma fòrça autes servicis "de seguretat" dens lo monde.

Mes lavetz perqué deishar lo debat public a un moment e l'interdíser a un aute? La deontologia auré limits? Quins serén?