Los occitanistas e lors tabós

Dempuèi d’annadas es estat dit, escriut e demostrat que la lenga nòstra, la lenga occitana, la lenga non reconeguda la mai espandida en Euròpa èra a mand de morir. Condemnada a mòrt? A las esperras? lo darrièr badalh? Non pas benlèu se lo monde se desrevelhan. Mas la situacion es plan grèva, la malauta risca de se tornar pas requinquilhar se res se passa pas al pus lèu.

Actualament lo processus de substitucion lingüistica s’es bravament accelerat; constatam una fòrta baissa de la practica lingüistica. L’occitan s’ausís de mens en mens suls terrens ont de costuma èra parlat: mercats, zònas ruralas, talhièrs, cafès, mitan agricòla, familhas. Las practicas culturalas ont l’occitan aviá sa plaça normalament, ont aviá mai de preséncia, se demesisson tanben: mens de balòchas, mens d’activitats e mai se lo nombre de participants als talhèrs de cants, de danças es demorat pro important. Aqueles grailaires e borreiaires demandan l’emplec del francés o utilisan pas la lenga occitana en defòra de la sala ont se tròban regularament. Ai vist e frequentat sabi pas quantes d’aqueles talhièrs e cada còp soi estat susprés d’ausir pas mai l’occitan un còp passada la pòrta per anar defòra. Aquò vòl dire que l’occitan es pas la lenga de comunicacion, es pas la lenga dels dançaires ni mai dels cantaires o dels bufaires de bodega! Un còp plegada la particion totes (o gaire ben ) tornan al francés. Acabat lo temps ont se parlava occitan al mercat, en taula, o amb les amics sens que i age interferéncia lingüistica. Se sap ben pro: que se i a una sola persona que parla pas la lenga alara se passa al francés. Es a dire que la lenga de referéncia es pas mai l’occitan, es pas mai la lenga tradicionala del territòri. Lo francés s’impausa dins TOTAS las situacions e mai se los locutors del sol francés son minoritaris numerosament. Un sol que ditz entendre pas l’occitan e se passa al francés. Un jorn vendrà ont serà çò memes amb l’anglés e lo francés ne morirà.

Aquela atituda se compren. La preséncia del francés es tan fòrta, tan poderosa que lo mond i tornan sens se ne mainar. Sèm ben conscients d’una causa: es que l’occitan es la lenga segonda, pel melhor. Es pas reconeguda coma lenga de vida. Es una lenga entre parentèsis. Quand s’emplega a pas ça que la cap de drech, s’emplega opcionalament. Basta qu’un sol mot siá dit en francés e tota la convèrsa, tot l’escambi, totes les protagonistas passan al francés. Es acabat, plegat, l’occitan s’ausís pas mai, lo francés regna en mèstre absolut. L’absolutisme es de règla encara.

Per astre demòran de militants qu’an fait de l’occitan lor lenga del cada jorn; que la fan servir pertot e totjorn; levat quand se trapan dins una situacion de diglossia ont lo poder, l’anar de las causas, fa que lor cal passar al francés. Aquò pòt èsser dins una situacion de conflicte lingüistic ont las doas lengas son en contacte coma venèm d’o dire. Ailàs es tanben lo cas quand dintran en contacte amb un non occitanofòn. Lo francés s’impausa, la substitucion lingüistica se perseguís, l’occitan desapareis. Per quina rason? Perqué l’occitan seriá pas encara emplegat quand un estrangièr arriba? A qual es de cambiar de lenga? L’abandon de la prioritat a l’occitan es fondamental dins lo processus de subordinacion lingüistica. L’occitan desapareis.