L’I.E.O.!

Los acamps se debanavan a Puèglaurenç o Albi o Castras. Aquò virava. La seccion virava plan al torn de Marisa Negra, Cristian Laus, Robèrt Martí, Max Raufet, Joan-Claudi Sèrras, Jòrdi Blanc que deviá montar l’ostal d’edicion Vent Terral. S’editava de material, un calendièr polit que jamai pus, de libres dins l’edicion del Banquet en remembre d’Augièr Galhard de Rabastens. Las escòlas felibrencas de Tarn èran mòrtas mai o mens e los aderents militants, enfin, los que volián far quicòm s’èran marcats a l’I.E.O. Me soveni dels acamps mesadièrs dins aquel cafè de Reialmont, al primièr estanci ont tot pudissiá a tabat e a òli vièlh per fregir. Èra quicòm, fumavem, beviam de bièra e metiam en plaça un festenal, las Joanadas de Castras e d’Albi, d’edicions, de corses publics, de conferéncias, de mòstras de tota mena artisticas o vertadièr libre d’istòria dubèrt. Los rescontres èran sempre amistoses, caloroses, dubèrts. Cada mes èra un vertadièr plaser de se tornar trobar e me soveni dels quilomètres que caliá far, ieu veniái de Tolosa, ont estudiavi, e sopavi e dormissiái a l’ostal d’amics que puèi me menavan a Reialmont. Puèi, lendeman matin en autostòp tornavi a Tolosa. Tot se fasiá sus una maquina duplicaira a alcòl. I aviá pas de fotocopiairas encara. Lo corrièr partissiá per la Pòsta e aquò foncionava plan. L’I.E.O. de Tarn, quina aventura! Participavem a las AG nacionalas e me soveni d’èsser anat a Besièrs o a Orlhac e assitir als grands debats entre Lafont e Roqueta, a las rompeduras, a las luchas fratricidas.

Caldriá un libre bèl per dire tot çò que s’es fait dins aquela seccion departamentala. Las causas cambièron quand s’embauchèt de professionals. Caliá una autra gestion e se calguèt plegar a las règlas administrativas e comptablas novèlas. Aquò perturbèt bravament lo militantisme. E subretot las orientacions venguèron plan mai orientadas sus l’animacion. Las revindicacions se son aflaquidas e la manca d’unitat d’orientacion e d’accion del moviment occitanista an demesit sas capacitats d’avançar dins la promocion de la lenga e de la cultura. Compreni totjorn pas perqué l’IEO se maina pas mai dels problèmas d’ensenhament o de preséncia de l’occitan dins la vida publica. I agèt un prigond cambiament degut a de personas que fan coma las galinas, grapan en rè! A l’IEO de Tarn se dança bravament, de grops de dançaires n’i a ne vòls aquí n’as e conflan la bodega e bufan dins lo graile sens comptar. Mas ont es lo trabalh per exigir de placas en occitan dins la carrièras, de placas d’aglomeracion e direccionalas per restituir la toponimia? Ont es lo trabalh per multiplicar los corses de lenga e per aparar l’ensenhament de l’occitan dins l’educacion nacionala? Ont es lo trabalh per exigir una television en occitan, de mejans audiovisuals? Aquelas revindicacions que l’IEO portava dins las annadas 80 an desaparegut de sas prioritats. Aital, lo quite trabalh d’edicion s’es aflaquit. D’unas seccions coma la de Tarn qu’an fait un gròs trabalh d’edicion dins lo temps passat, ara, donon de libres mal fabricats, amb una mesa en pagina salvatja. La colleccion ATOTS es venguda ela tanben amb una qualitat literària plan baissa. La lenga i es abastardida pel francés, al mens sul plan sintaxic. Urosament d’autres editors trabalhan diferentament e donan una literatura de qualitat dins d’edicions de qualitat. Ara, es evident que es pas a una seccion departamentala de voler far de libres. Far un libre es un trabalh de professional. Es coma la comunicacion. Quora los occitanistas saupràn comunicar suls autobuses, dins las garas, dins lo metro, quora?

Mas i aviá tanben l’universitat.

Me marquèri a l’Universitat de Tolosa en letras modèrnas. Aquí i aviá un professor extraordinari que nos fasiá la literatura comparada, Christian Anatole. Lo cal pas presentar. Un occitanista de tria e me soveni de son ‘aura’ dins la facultat de las letras. Mas i aviái tanben qualques vièlhas cojas; aital una dòna Chenerie qu’ensenhava çò que sabiá de la literatura medievala. Aquela d’aquí nos bandava amb lo roman de Renard e las cançons de Tela. Vaquí que fau un dever sus l’amor cortés e plan solide estudii aquò pels tèxtes dels trobadors. Me sovendrai tota ma vida de la vergonha que trapèri lo jorn que li tornèri mon trabalh. Lo me tornèt davant tot lo monde en me diguent “Monsieur, les troubadours n’ont jamais existé!” Comprenguèri: “À refaire”. N’auriái bramat, non pas d’èsser estat maltractat davant los autres mas d’aquela messorga e d’aquela injustícia que li podiái pas respondre. Podiái pas respondre per çò que benlèu mancavi non pas d’arguments mas de capacitats e subretot per çò que m’es totjorn estat ensenhat de me calar davant l’autoritat quina que siá. Aital èra. Ne parlèri a Anatole que tot bufant de desesper capitèt de derrambulhar l’afar mas demorèri moquet, mocat e sancionat per una marrida nòta. Per çò qu’es de l’ensenhament de l’occitan a l’universitat de Tolosa i aviá sensat pas res. Just un corset d’un vièlh professor destacat del licèu lo ser, plan tard. Puèi arribèron Xavièr Ravièr, Jean-Louis Fossat tanben, e se fasquèt de dialectologia o s’espepissèt lo cadavre coma aviá dit Jean Seguy. Quand se montèt la licéncia d’occitan e que los corses d’occitan se normalizèron èri partit de la facultat per trabalhar. La venguda de Xavièr Lamuela dempuèi Girona, cambièt pas res a la situacion de l’occitan al Miralh. Fins a l’arribada de Patric Sauzet, de Courouau, se fasquèt pas res al Miralh. D’unes que pareisson per èsser favorables a la lenga, a l’occitanisme, que son estats presidents de l’Universitat, doncas amb un poder real sus l’organizacion de l’universitat, de l’institucion, e mai amb un poder real sus las orientacions nacionalas de l’institucion an pas jamai estats fotuts de metre la senhaletica de l’universitat en occitan. Jamai res! Jamai un flechatge en occitan! Jamai una presa de posicion, de paraula coratjosa dins los Conselhs o lo famós CAEOC[1]. Res, lo vuèg. Curiós, non? Alara que quantes de professors podián parlar la lenga, e plan maites la coneissián, l’entendián. Res! Lo silenci que mata! En psicologia, Crisitan Escribes, que parla correntament, res! N’es estat parièr per las publicacions universitàrias. Que siá Via Domitia o la Revue des langues romanes: jamai un article d’un professor d’universitat en occitan, o plan rarament. Negar que se pòsque utilizar l’occitan es dejà li refusar una plaça al solelh, es lo manténer dins l’escuresina. Çò qu’es significatiu es qu’una professora d’universitat, a pas jamai emplegat son parlar ni mai publicat d’articles scientifiques en occitan; o fa ara qu’es a la retirada. Ara si qu’emplega l’occitan dins de comunicacions. Aquò significa plan la consideracion d’aquela professora per l’occitan e nos podèm demandar qual es al servici de qual.

L’Universitat del Miralh es pas arribada a sortir de sa petrificacion francesa. Òm vos mespresava per parlar occitan mas jamai de la vida se serián atacats a un que parla arab. Jamai! Perqué?