Aquí un jòc de l’estiu que nos concernís coma occitans. Amb la dobertura de la Ciutat internacionala de la lenga francesa al castèl renovat de Villers-Cotterets, los Monuments nacionals nos prepausan (alara que, francament – occitanicament? - n’avèm pas enveja) de salvar lo rei François 1^er. Avètz duscas al 17 de setembre per lo tornar trapar que lo pauròt s’es perdut dins los corredors del temps que vai, ven e vira ! (Es fòl lo nombre de revira-vai-te’n que se pèrdon!). Lo monarca deu organizar un balèti de primièra al castèl reial de Villers: a fait venir gropes de las raras del reialme (la Talvera e los Castanha e Vinovèl de l’epòca). Pausariá un problèma bèl s’èra pas present per la fèsta que n’es l’organizaire. Precursor de Vedrinas e de sa maquina que bronzina, seriá montat sus una estranha maquina volaira concebuda pel Leonard Vengut-Rassega. Maquina per viatjar: viatjar geograficament o dins lo temps? Aquí es tota la question…

Un servicial fa part del sòmi secret del rei: tornar veire l’aujòl Carles V per participar a una taulejada de 1378 a assadolar Gargantuà e Gargamèla: totas menas de carns rostidas (tesson, anhèl, cabrit, vedèl, …), peisses de riu e de mar, polalhas, conilhs e lapins farcits, formatges aquí-ne-vòls-aquí-n’as, còcas sucradas, fruchas localas e exoticas. E los vins e las begudas, vos disi pas…

Coma lo François es un brave lipet, que se soven amb lagremas als uèlhs, del bolh-abaissa que li foguèt servit lo ser de la victòria de Marinhana, l’ipotèsi se pòt concebre. Mas, volètz que vos digue, çò que beu e manja lo rei, nos en fotèm coma de la primièra figa ! Per nosaus, l’important es aquí: l’afar se passa al castèl de Villers-Cotterets; s’es pas present, lo rei poirà pas governar e signar los edictes en cors d’elaboracion. E aquí, me vesètz venir (me pensi): aquela auséncia benvenguda fa que lo François 1èr poguèt pas signar l’Edicte de Villers-Cotterets !

Las lengas de França prenguèron d’ample dins la gestion de las provincias que se ganhèron atal una brava autonomia d’organizacion e los païses de França s’acostumèron a viure sens rei (agèron pas a se metre de sang sus las mans en li copant lo cap). Patetic, l’abat Grégoire consacrèt sa vida a ensajar de salvar una gramatica coerenta del francés vièlh. Al còr del sègle 21, se parla d’un grop afogat de la vièlha lenga qu’ensajava dempuèi lor emigracion a Quebèc de mandar cada jorn per Internet quauquas informacions escritas dins un francés vengut (ba cal plan reconèisser) un patés qu’amai las bèstias comprenián pas mai ! Vist l’encadenament de las causas, vesètz plan qu’es inutil de prene part a la recèrca de François 1^er e de trapar lo còdi secret de 4 chifras que lo desliurariá. Que demòre a manjar e a beure a la taulejada e que li passe pas pel cap de signar lo mendre acte reial !

Realitat: Mas ara, sèm en Republica e, per poder tocar subvencions, las associacions devon signar un contracte d’engatjament republican. Lo govèrn a redigit una polida plaqueta d’explica ont trapam en pagina 18 que l’engatjament de respectar las leis de la Repubica fa que:

b ) es interdit de se prevaler de conviccions politicas, filosoficas o religiosas per s’afranquir de ”las règlas comunas que regisson las relacions amb las collectivitats publicas” e aqueste exemple es balhat:

“À titre d’exemple du b), pourrait être considérée comme s’affranchissant des “règles communes régissant ses relations avec les collectivités publiques”: - une association qui déciderait de s’adresser dans une langue autre que le Français, par exemple une langue régionale, à l’administration.”

Fin finala, pensi que, malastrosament per nosaus, lo François 1^er tornèt trapar lo camin del burèu.

Decosterat Roch