Eth Ciemen, Centre Internacionau entàs minories etniques e es nacions, que se definís coma era “entitat des pòbles e es nacions sense estat” a auut relacions damb er occitan a trauès der aranés.

Era recenta Escòla d’Ostiu, deth Ciemen, celebrada pendent aguest juriòl, titolada “lengües d’ací e de per tot: entà ua gestion catalana dera diversitat lingüistica” incorporèc ua session sus sociolingüistica dera Val d’Aran; “Un exemple de gestion dera diversitat - er occitan en Aran”. Era session siguec rica, i participèren, coma alumnes, coneishedors dera problematica que contribuïren damb es sues aportacions a alimentar es inquietuds e es reflexions ath torn der aranés. Ei atau que bastim!

 Eth Ciemen pòt facilament plaçar-se ath cap des entitats associatives de Catalonha qu’an mostrat ua inquietud, e an trabalhat, per Occitània e pera Val d’Aran enes nivèus identitaris. Non ei eth prumèr viatge qu’eth Ciemen collabòre ena difusion dera peculiaritat lingüistica dera Val d’Aran. I an tres accions concrètes, deth Ciemen, qu’ath long des ans an portat era identitat aranesa enlà des montanhes.

Es dies 24, 25 e 26 Abriu de 2002 eth Conselh Generau d’Aran participèc en un Simpossi en Miranda de Douro en Portugal. Miranda ei ua comunitat qu’a coma lengua pròpia ua varianta der asturleonés coneishuda damb eth nòm de mirandés. Ei eth testimoni lingüistic que desmentís era coneishuda declaracion de que Portugal ei un estat unilingüe. Aqueri dies de hè mes de 20 ans, eth Ciemen organizèc en Miranda eth Vau Simpossi Internacionau de Lengües Europèes e Legislacions, damb ua tematica centrada enes enclaus lingüistics dera Union Europèa. Miranda ère un lòc adequat entà aguesta trobada; i viuen apruprètz 10.000 persones, era normativa dera lengua, deth mirandés, ei elaborada per Ajuntament de Miranda e era Universitat de Lisboa, eth sòn aprenentatge en ensenhament obligatòri ei optatiu. Existís un compromís deth govèrn de promòir eth Mirandés e un reconeishement dera sua valor, però era lengua non a cap d’oficialitat. Era relacion damb es diuèrses experiéncies qu’aquiu se viueren siguec enriquidora e influent enes projèctes de promocion der aranés.

Es dies 9 e 10 d’octobre de 2009 eth Ciemen, d’acòrd damb era Secretaria de Politica Lingüistica dera Generalitat e eth Govèrn de Trento, ben representat per insigne Marco Viola, organizèc ena sua sedença, en Barcelona, ua amassada entre representants des comunitats aranesa e ladina de Trento. S’i tractèc sus eth futur dera lengua, se hec ua comparativa entre legislacions lingüistiques sus eth ladin de Trento e er occitan de Catalonha, se parlèc dera collaboracion entre es dues comunitats, e tanben d’economia. Era comunitat ladina de Trento a fòrça caracteristiques similares damb era Val d’Aran: comunitat de montanha, economia toristica, lengua pròpia diferenta dera lengua estatau... I participèren representants dera Val d’Aran e dera Val de Fascia (Trento) enes diuèrsi encastres, politic, economic, mieis de comunicacion, torisme, educacion, lengua… Dera Val d’Aran i auec un dotzenat de persones, lingüistes, professors, empresaris, politics... Se creèc un Conselh permanent entre es dues comunitats, damb volontat de creisher damb d’auti grops, entà tratar es qüestions d’identitat. Entre es conclusions dera trobada en destacam que “Es ladins e es aranesi s’an de considerar mens coma minories a protegir e mès coma pòbles as que cau garantir era libertat de créisher”.

Es dies 26 e 27 d’octobre de 2012 eth Conselh Generau d’Aran participèc en Congrès “Lengua Matèrna, democràcia e desvolopament” que se celebrèc en San Pietro al Natisone, en nòrd-est d’Itàlia. Ère organizat pes comunitats locaus damb collaboracion e estructuracion deth Ciemen. En San Pietro al Natisone sajauen de defensar era sua lengua materna, eth Nedisko, varianta der esloven, era lengua naturau deth territòri que se ve desplaçada per Italian e peth Friolan, e non gaudís de promocion institucionau. En 2012, quan era lengua occitana ja ère oficiau en Catalonha e ja s’auie aprovat era Lei der occitan, er exemple aranés servie de referéncia as moviments mès conscients de San Pietro. E certament es inquietuds de San Pietro servien de reflexion as moviments lingüistics en favor der occitan. Mirko Clavora ac expliquèc convenientament: “era nòsta comunitat a eth perilh de desaparéisher victima d’ua assimilacion der estat italian”.

Eth Ciemen a auut participacions trascendentes ena estructuracion dera realitat lingüistica d’Aran. Ara ben, personaument, eth Ciemen a auut tostemp un nòm pròpi: Aureli Argemí. En totes aqueres accions descrites, e en d’autes que queden en rebrembe, enes qu’eth Ciemen a produït moviments favorables ara lengua d’Aran, tostemp, tostemp… Aureli i e present, possant, aconselhant, promoiguent… Era nòsta istòria lingüistica aurà un pialèr de nòms destacats. Aureli Argemí n’ei un d’eri.