Borriana ei un pòble deth País Valencian d’uns 35 000 abitants. Enes recentes eleccions municipaus an gessut escuelhuts 8 còssos deth PP, 7 deth PSOE, 4 de Vox e 2 d’Acòrd per Guanyar. Entre PP e Vox govèrnen er ajuntament. Eth còsso responsable dera cultura, Jesús Albiol, ei de Vox; ua des prumères causes qu’a hèt ei cancellar es soscripcions der ajuntament a revistes en catalan. Tanben a ordenat que se retiren dera bibliotèca municipau. Entre es revistes afectades i a Camacuc, comic infantil, que hège mès de 12 ans qu’ère ena bibliotèca, qu’a contribuït a crear uns abits lectors en molti mainatges valencians e qu’a ua istòria vinculada damb era lengua occitana.

Er an 2000 eth Conselh Generau d’Aran contactèc damb Joan Escrivà, propietari e anima de Camacuc damb era finalitat de poder adaptar era revista ar occitan aranés e hèr-ne ua distribucion enes escòles. S’arribèc ar acòrd e ara naua publicacion se li metec de nòm Era Garbèra. Se hec ua selección des pagines qu’interessauen, s’acordèc hèr ua edicion cada dus mesi e ua tirada de 600 exemplars entà distribuïr-les enes escòles araneses entà facilitar eth trabalh deth professorat ena promocion dera lectura. Ath long des ans s’incrementèc era tirada a 850 exemplars.

Eth 28 de hereuèr de 2001 en Hotèl Tuca de Betren eth Conselh Generau d’Aran convoquèc a toti es professors dera Val d’Aran; se les hec era presentacion dera publicacion, que recebec ua grana acuelhuda. Ena vida escolara de molti mainatges aranesi s’i metec Era Garbèra.

Es responsables de dinamizar era publicacion enes escòles sigueren es auxiliares de convèrsa, qu’emplegauen era publicacion coma recors. Eth 17 de mai de 2001 es responsables de lengua e de joenessa deth Conselh Generau s’amassèren damb es tres auxiliares de convèrsa des escòles araneses e inicièren era prumèra formacion e distribucion.

Des 24 planes ua ère dedicada ara activitat culturau dera Val d’Aran. Es mainatges aueren informacion des noticies mès destacades. Per exemple en Editoriau d’Era Garbèra de seteme de 2006 se les comunicaue que “Ara, coma resultat dera aplicacion deth Nau Estatut d’Autonomia, era nòsta lengua ei oficiau en tota Catalonha… toti es que parlam aranés èm es soleti ciutadans de Catalonha que sabem emplegar es tres lengües oficiaus.”, o en junh de 2005 se les introduïe en ua des figures mès importantes dera istòria dera Val d’Aran: “Felipe Aner d’Esteve: siguec un Deputat important enes Còrts de Cadiz...gessut d’Aubèrt, defensèc es drets des nacions coma Catalonha, e naturaument era Val d’Aran... Ère eth començament deth segle XIX.”. O tanben s’i trobauen curiositats coma en Març de 2002: “En Alacant, un pagés s’a trapat ua sèrp damb dus caps. Sonque hè un pam de longada. Coma encara non saben qui se’n va a hèr cargue l’an portat entar Ajuntament, l’an en ua caisha de sabates e la pòt visitar qui volgue”. Era Garbèra servie entà hèr conéisher era actualitat, era identitat e explicar istòries curioses.

Ua seccion qu’interessaue fòrça as mainatges ère “Era cabanòta dera sciéncia” que les explicaue coma hèr experiments fisics e quimics damb materiaus senzilhs, però de resultats surprenents. Bèri professors hègen es experiments ena classa.

Era publicacion existic pendent mès de dètz ans; en gesseren mès de 50 exemplars diferents e pendent un temps, apareishec damb ua segona denominacion, en lòc de Era Garbèra se’n didec Fiulet. Es personatges des comics èren participats e compartits pes mainatges: Boro, Moro e Puromoro, Cap d’Indi, Otèl Monster, Pincho, Còrgelat, Perolet… Formauen part der imaginari des mainatges aranesi. Pendent uns ans ena Escòla Garona de Vielha, laguens d’ua campanha d’animacion ara lectura, entà magràs, i auie mainatges e professors que se disfrassauen des personatges d’Era Garbèra e passejauen peth pòble. Podérem veir a Cap d’Indi, a Corgelat... pes carrèrs de Vielha, saludant ara gent.

Pendent fòrça temps Era Garbèra siguec era soleta publicacion infantila en occitan aranés e sense dobte a estat era que major numèro de comics, mès de mil pagines, a deishat ena istòria dera lengua nòsta.

Ara, deuant des atemptats a que s’a sometut es publicacions en catalan, era Generalitat a possat era campanha “Som més fortes que la censura” entà fomentar soscripcions as revistes perseguides e concretament a Camacuc. En sòn moment Era Garbèra recebec eth supòrt dera Deputacion de Lhèida e dera Generalitat de Catalonha (en especiau der IDAPA). E… enes darrèrs dies er ajuntament de Borriana s’a vist obligat, pera pression populara, a mantier eth Camacuc ena bibliotèca.

Serie ua bona iniciativa en aguesti moments de persecucion dera lengua nòsta, enes que non auem cap de comic periodic en occitan, ne ena Val d’Aran ne ena rèsta d’Occitània, e qu’auem fòrça besonh de hèr promocion dera lectura, qu’eth Conselh Generau d’Aran o bèra auta institucion tornèssen a méter en foncionament Era Garbèra.