Al moment que me meti a escriure aquesta cronica, l’ordenador me mòstra una notificacion que ditz qu’un ensenhaire es estat assassinat a Arras… L’apreni ara qu’aviái pas escotat la ràdio de la jornada…

Frasas, apocrifas generalament, e cançons mancan pas a prepaus de la guèrra… cançons realistas que ne dison tota l’orror mas tanben cançons umoristicas que desviran la realitat… a tal punt que lo poèta Appolinaire a poscut escriure: ”Dieu! Que la guèrra es polida amb sas cançons e sos lésers longasses…!” A un periòde mai recent, Bourvil respon, en cançon, a son coronel que li agrada mai de far la “guèrra en dentèla”!

Los felibres l’an cantada en occitan tanben, mai que mai, de segur, dins lo registre patriotic.

E puèi, i a totes los que s’indignan e claman que vòlan pas mai far al soldat e avèm alavetz: Monsieur le président, je vous fais une lettre…” de Boris Vian.

Per nosautres qu’avèm l’astre de nos trobar dins un país qu’a pas conegut de conflicte armat dempuèi 1945, ara que, au darrièr pelut, las dents li fan pas pus mal, e que l’istòria es venguda d’Istòria —amb una I majuscula—la guèrra es sonque quicòm de virtual e presenta màgerment dins los filmes.

Fau abstraccion volontàriament de las guèrras colonialas menadas per França après 1945 e mai d’una familha pòrtan lo dòl d’un filh “mòrt per la patria” dins de païses londans qu’avián per nom: Tonkin, Cochinchina… o dins un èx-departament francés de l’autre bòrd de la Mare Nostrum.

Vertat que, fins ara, França a totorn reganhat a parlar de “guèrras”; son estadas longtemps pas que d’“eveniments” o d’“operacions de manten de l’òdre”… amb un silenci sepulcral per los acompanhar!

Fins a pauc de temps, la guèrra èra quicòm qu’agachàvem sul fenestron entre la pera e lo formatge. E podèm pensar que nòstres vesins europèus fasián tot parièr…

França, fòrta de sa democracia, balhava sos conselhs per la votz de sos presidents successius. Enfin… es pas complicat d’aver una democracia… aparenta! França sap çò qu’es bon per tenir una bona governança… la cal escotar ! De mai, es un poténcia fòrta e granda!

Ailàs! —tres còps— nòstres dirigents —e los dels autres païses de l’Union europèa—se daissèron enganar pel tsarevich de Mòsco que se deviá escacalassar après los rescontres cap e cap o en grop de veire qu’engolissián tot del moment que l’òli rus rajava dins los restancs europèus per noirir las veituras a bon mercat.

La guèrra… una guèrra vertadièra a la pòrta de las democracias europèas… Los mea culpa foguèron pas nombroses e nòstre president contunhèt un temps de balhar sos conselhs a un psicopata criminal de guèrra en tota bona consciéncia.

Lo principi de realitat finiguèt per trionfar! Ara, demuèi gaireben dos ans, la populacion civila d’Ucraïna a conegut un exili massiu e los que son demorats al país sabon qu’un jorn o l’autre corron la risca d’èsser la cibla de las bombas carrejadas pels drònes.

L’unanimitat de fèrre (?), après aquelas doas annadas començan de mostrar qualque feblesa e los democratas illiberals —Ongria per exemple— butan per que los Ucraïnians quiten de resistar e acòrden al tsarevitch çò que vòl al nom de l’inumanitat de la guèrra. An doblidat los acòrs passat pper unes païses en 1938 amb lo führer…

Vau acabar aquela cronica amb las primièras frasas qu’aviái escrichas:

Devètz trobar qu’es una faiçon curiosa de començar ma cronica/bilhetat en parlar de las cançons realistas o umoristicas o autras sus la guèrra quand l’actualitat desempuèi una setmana ara vira a l’entorn del chaple en l’Orient pròche que ne son victimas las populacions civilas levat qu’aicí crimis de guèrra e terrorisme son a l’òbra.

Jornalet.com me daissa balhar mon avís mas, pels detalhs e per las analisis, vos daissi consultar vòstra premsa favorita.

Çò que sabi tot simplament, es que la lei del Talion: “Qui te hè, hèi-li !” a pas jamai resolgut res.

Per las victimas, seriá estat mai bon, qui sap, de lor demandar lor punt de vista…