Ath cant dera promocion lingüistica, ena analisi dera sociolingüistica… trobam tot soent, massa soent, un abandonament, un derrotisme. Observam era situacion der occitan ath cant des lengües vesies e mos entoram d’un sentiment de posicion terminau, de qu’arren merite era pena d’èster lutat… pr’amor qu’es lengües vesies se mingen era nòsta e non artenhem a auançar. Ua des errors que cometem ei que sonque valoram un index, eth des parlants abituaus, e tot soent mos quedam desesperats en veir que de an en an eth percentatge se reduís a uns nivèus escandalosi, apropant-mos ara desaparicion. Se non i a parlants abituaus, pensam, non i a lengua. Calerie analisar d’auti factors. Aué parlam d’un estudi que les valòre. N’i a d’auti.

Iniciaument promoigut pera Union Latina en 2010, er estudi, valore diuèrsi factors entà poder determinar eth poder dera lengua; ac hè damb mès de 6000 lengües de tot eth mon. En encastre der occitan se n’a parlat pòc d’aguest estudi. Jornalet treiguec era notícia eth 25 de hereuèr de 2023. Eth resultat der estudi se coneish coma Baromètre Calvet, en referéncia as sòns autors (Loís Jean Calvet e Alain Calvet). Met en consideracion diuèrsi indexs e ei publicat peth Ministèri de Cultura francés cada cinc ans. Eth trabalh avalore eth numèro de locutors (que l’an coma lengua abituau), era entropia (eth desorden dera lengua, s’ei parlada en diuèrsi paísi damb valoracions diuèrses, se sonque en un…), era veïcularitat (era relacion des que l’empleguen coma prumèra o segona lengua), er estatus sociau dera lengua (era sua oficialitat, era valoracion sociau…), era quantitat de traduccions a d’autes lengües e era de traduccions de d’autes lengues ara lengua que tractam (emplegue er Index Translationium dera UNESCO), es prèmis literaris internacionaus que se li an otorgat, era lengua ena Wikipedia, eth sòn estudi enes universitats, er index de desvolopament uman e de fecondidat en espaci a on s’emplegue...

Damb totes aguestes valors elabòre ua gradacion damb mès de sies centes lengües, aqueres que mòstren factors mès desvolopats, des pròp des sèt mil analisades. Aciu ja non ei sonque era valoracion dera abitualitat dera lengua; va mès enlà… S’an excludit lengües en estat terminau coma eth Sene (de Papoa-Naua Guinea) qu’en 1978 ère parlada per 10 locutors, o eth Berako que en 1995 auie 2 locutors, o deth Nunggubuyu en Austràlia qu’en1996 compdaue damb 360 locutors… lengües qu’an estat classades coma en un estat seriós de perilh.

En 2017 era lengua occitana ocupaue eth lòc 77 deth Baromètre. Ei a díder que deuant auie 76 lengües damb mès podèr, damb major capacitat de superviuença. Naturaument i auie er anglés, er espanhòl, eth francés, er alemand... eth swahili, er eslovac, er islandés, eth zolo... er asturian, eth galèc...  però darrèr, damb mès dificultats, i auie mès de sies mil lengües. Aguesta constatacion non vò èster un plantejament d’eufòria, de satisfaccion… vò aportar un messatge de qu’encara èm en un posicionament de conservacion dera lengua, de que cau seguir batalhant... Ara ben, aqueth lòc 77 a passat a èster eth 80 en 2022 e açò signifique que maugrat que i an moviments de milhora, aguesti non son sufisents; cau decisions estructuraus mès determinantes.  Enes darrèrs cinc ans er index de numèro de locutors s’a reforçat, coma s’auessem guanhat parlants. Tanben a milhorat ua major preséncia en internet. Però eth sòn estatus s’a empetitit (a mens valor sociau ara que hè cinc ans), era traduccion de tèxtes der e ar occitan a disminuït, eth numèro de prèmis literaris a queigut...

En aguest Baromètre de 2023 eth catalan ocupe eth lòc 12 de totes es lengües, ua valoracion qu’as occitans mos a de hèr tier eth nòste apropament e era consideracion positiva der espaci occitanocatalan.

Auer en compde aguesti indexs mos da visions mès complètes, o au mens diferentes. Se sonque auéssem considerat eth numèro de locutors eth posicionament deth catalan serie eth 108 e eth der occitan eth 286. Es lòcs en Baromètre se guanhen pera accion.

Es autors der estudi considèren qu’eth cas deth catalan pòt evolucionar favorablament e qu’eth cas des lengües de menor grad coma ei eth der occitan se veiran greument menaçades per lengües coma eth mandarin, eth corean, er indi, eth vietnamian, er indonesian... de païsi molt poblats e damb un rapid procés de desvolopament. Tostemp auem pensat qu’eth perilh ère un aute.

A destacar qu’es lengües romaniques son eth conjunt mès ben plaçat en Baromètre. Però eth mantieniment des lengües ei “un problèma multifactoriau qu’arres pòt dominar totalament. Es paramètres son istorics, geopolitics, culturaus, sociaus… Ei dificil de preveir era evolucion dera situacion en un orizon de dètz, trenta o cinquanta ans; totun, podem èster optimistes: era romanitat ei importanta [e es sues lengües permaneisheràn en sègle XXI]" (Alain Calvet-2016).