La virada del Francís Fourcou per presentar lo film sus Un pont a l’ensús de la Mar granda, coma la sortida del film de Martin Scorcese ( Còr-de-Cese?) Killers of the Flower Moon nos torna pausar la question del ligams, de las representacions e de las relacions que podèm aver coma occitans amb lo monde indian.

Ja, lo mot es una trapèla: devèm dire indian o amerindian? Populacions privadas de lor nom (per çò que lo Cristòl Colomb pensèt d’arribar en India e sabiá pas los delicis de l’american way of life ) coma en tant qu’occitans nòstre nom nos es bravament refusat.

L’idèia de l’embarrrament dins de resèrvas, coma ba faguèron per eles, d’una istòria denegada, trèva dins nòstres esperits: un biais de viure, una organizacion de la societat, unas relacions umanas, una organizacion de la comunautat de servar en referéncia a l’ensenhament dels aujòls fàcia a una corsa decabestrada d’un progrès plan sovent en pèrda d’umanitat.

Claudi Martí cantava aquel indian/occitan: Ieu, quilhat sus una cima / de la montanha d’Alaric, / regardi cap a la plana / aquela tèrra sintetic / Aquel país, los vièlhs o dison, / foguèt nòstre dins lo passat, / tot èra tèrra occitana /de la montanha a la mar / Un jorn, venguèt la conquista, / çò primièr lo fèrre, lo fuòc, / après l’argent, las messorgas, / e la caça a la lenga d ‘Òc! / Dins la resèrva autoctòna / i a fòrça temps qu’esperam / que se poiriguen los panaires. / Mal dit çò que s’es raubat! E ajustava: quand sortirem de la resèrva, fotrem lo fuòc al país! A la fin de son cant Montsegur, acabava sus aquel messatge: Indians de totas las colors, descolonizarem la Tèrra!

D’aquel temps, de las annadas 1970, d’unas manifestacions occitanas bèlas recampavan plan de monde al pè del castèl de Montsegur del temps que militants indians menavan accions del costat de Ginolh Nafrat (Wounded Knee).

Se poiriá tanben comparar los noms que se balhan los indians als escaisses (d’unes venguts noms) de nòstre país. De segur, cal saludar e persègre las accions menadas per l’associacion Oklahoma-Occitania.

Mas d’aqueles messatges universals, d’aqueles sentiments frairals, de qué venon confrontats a las realitats de la vida vidanta? Qun valat entre las idèias e las realitats?

Indians dels Estats-Units faguèron un còp virada en Euròpa e passèron per Carcassona. I aviá los moments de representacion ont jogavan als Indians amb las còfas bèlas de plumas, mas darrèr, èran tant americans coma los americans “normals” e plan luènh de nòstras preocupacions.

Parlarai pas tanpauc del grop de musica indiana d’America del sud que foguèt pas possibla de parlar de la situacion de lors pòbles: per eels, çò que comptava èra las viradas que podián faire en Euròpa sus la basa, probable, mai de l’exotisme que portavan que d’un messatge.

Mas los sòmis e los sentiemnts pòdon/devon èsser mai fòrts que las realitats!

Los Indians, sostens del TFC, reprenon a plen gargalhòl lo Se canta! E Frederic Mistral recebèt Buffalò Bill a Malhana…

Tomàs-Auc Roch