I a aicí una nòva estrategia per l'occitan... de prene la luna amb las dents, benlèu... lo temps o dirà.

Fa qualques setmanas Eric Roulet a prepausat de rescatar lo projècte occitanista amb tres promessas:

• lo paratge
• una comunautat culturala e
• l'aventura occitana personala.

Plan polit... e un resson del mond dels trobadors.

Mas vesi pas coma l'occitanisme arredut d'uèi poiriá desvolopar quicòm de tan radical.

Noscal benlèu virar cap a una pagina novèla e començar dempuèi gaireben res... d'una grana magica, que pòt créisser sòla.

Mas, quala seriá la grana?

...tot çò nostre perdut?

Un gascon m'a dich que lo mot "occitan" es desconegut en Gasconha... e sembla qu'arreu de las tèrras occitanas los joves sabon pas res de la lenga ni de la cultura.Mas lo pièger es qu'avèm pas de proposicion per sedusir qui que siá.

Sèm dins la mèrda.

Mas, brandirai una ipotèsi tant optimista que diràs que se manca un còp de martèl:

I aurà una renaissença a tot petar de la lenga e de la cultura occitanas dins las quinze venentas annadas.

E disi aquò perque pensi que se causissèm plan lo nòstre camin, la renaissença arribara... e tanben es totjorn plan de regetar lo pessimisme e lo victimisme que tiran tot astre de capitada.

Mas en emprene lo viatge podèm pas esquivar quatre questions dificilas:

1. Qué es l'occitanisme?
2. Perqué tan pauc de joves s'identifican coma occitans?
3. Coma se poiriá produire una renaissença occitana?
4. Quala proposicion fariá en mena que de joves creatius s'identifiquen coma occitans e impulsan aquela renaissença?

Abans de tot ai de voidar lo sac... soi anglés, arribat a l'occitanisme i a paucs ans... e poiriás pensar que dins aquelas causas me tròbi de cuol... mas ensagi de comprene aquel mond amb mon agach tòrt.

Deuriái benlèu aver de vergonha de balhar un vejaire... mas mon ànsia per la lenga me daissa pas d'autra causida... ai decidit d'aver rason.

Me tornaràs servici s'escrives de comentaris a la fin de l'article... tan favorables o desfavorables coma vòles... m'ajudarà a comprene melhor tot aquò... soi un mainat q'escolta.

Qu’es l'occitanisme?

Tot coma ma man a de dets... ma primièra leialtat va a ma man, pas a un det o a un autre... mas segur, preni suènh de cada det coma una partida unica e essenciala de l'ensemble.

E segon la dicha, lo tot es mai que la soma de sas partidas.

Quand lo president exagonal disiá que l'occitan es mantuna lenga, a causit d'ignorar l'identitat panoccitana de nacion... a evocat cadun dels dets, mas a ignorat la man.

Atal, poiriam benlèu definir l'occitanisme coma lo movement que promòu una forma de projècte panoccitan... o al minim, que promòu un ensemble de valors partejadas.

E se sèm occitanistas es perque sèm prèstes de metre una partida de nòstra energia dins aquel projècte transversal, non pas en luòc, mas en complement dels projèctes vitals de comunautats occitanas individualas.

E fin finala, aquò vòl benlèu dire que i a fòrça mens d’occitanistas qué çò que nos aviam pensat... mas a mesura que rebastirem l'occitanisme, en nos enganar i a pas ni chuc ni muc.

Perqué tan pauc de joves s'identifican coma occitans?

”Occitan” es la nòstra marca... es la marca de nòstra proposicion culturala.

Mas sa promocion a pas balhat de bons resultats... sa reconeissença es plan febla demest los joves... çò que deuriá èsser nòstre grop de clientèla cibla.

Una marca disfoncionala

La marca es disfoncionala… e tròp de los paucs de joves que ne son conscientes s'i identifican pas… fa pas partida de la siá vida vedanta… es pas “cool”… pas “sexy”… es quitament pas divertit... çò pensan.

E amb de paucas d’excepcions, son pas estrambordats per sos produches… tròban una manca de vam... e una manca de material fresc, a lor gost.

Mas la marca subreviurà pas que s'aqueles joves venon sos clients engatjats... cadun en se lançant a la siá pròpria aventura occitana.

Una marca que fauta de claretat

Los joves, coma totòm, vòlon de claretat... s'una marca los confond, o se sos representants se contradison, auçan las espatlas e s'envan.

La marca “Occitan” es confusa... nos còsta respondre quitament a de questions basicas:

• L'occitan es una lenga o mantuna?
• I a una cultura occitana o mantuna?
• Qualas valors promòu la cultura occitana?
• Qué fa partida de la cultura occitana e que non?
• Perqué l'occitan val la pena d'èsser salvagardat?
• Qual es lo ròtle de l'occitan “referencial”?
• Existís un projècte panocitan e tant òc, que realizarà e quand?
• Èca, èca, èca.

Fins qu'ajam de responsas claras a de questions rasonablas la marca serà incoerenta... e nosautres, d'occitanistas sens quitament pas una bona compreneson del mot “occitan”.

Per trobar de responsas noscal d'establir un quadre conceptual fòrça mai fisable per l'occitanisme del futur.

Cossí se poiriá produire una renaissença occitana?

E ara a l'estrategia... una estrategia potenciala demest tant d'autras... anam començar en imaginant coma una renaissença se poiriá produire...de toti li vielhi paurs e di vielhs silencis.

Lo motor serà de grops de joves creatius plan motivats, produsent de novèla cultura qu'inspira fòrça d'autres joves a s'identificar coma occitans.

E aquò sembla que se debanariá en tres etapas, caduna amb de desparièrs actors principals:

Fasa 1: Una còla de de brave monde... òmes (e femnas) de mans nusas... desvolopa una proposicion per sedusir los joves creatius d'entre 13 e 20 ans, quand establisson la siá identitat. E produson de material per anar al rencontre d'aqueles joves e tanben dels mecanismes per los sostenir pendent lor apròchi a la cultura e la lenga.

E o fan tot luènh del movement occitanista, que seriá incapable de se metre d'acòrdi sus de proposicions adeqüatas.

Fasa 2: De joves creatius, d'ara enlà s'identificant coma occitans (e donc coma ciutadans del país immaterial d'Òc), començan de produire de cultura contemporanèa que passiona la joventut en general... jos la marca “occitan” (o benlèu una marca novèla, coma “CreateÒc”).

Fasa 3: En reaccion a l'èrsa de cultura novèla, fòrça de joves s'identifican coma occitans e dins d'unes cases, venon tanben de productors de cultura... entrainant una espirala de creissença de l'ofèrta e de la demanda.

Quina proposicion fariá en mena que de joves creatius s'identifican coma occitans?

Sembla que amb tres elements claus podèm establir un quadre conceptual per rebastir una marca, amb una proposicion fòrta pels joves:

1. Valors que la cultura occitana deu promòure,
2. Critèris perque un element cultural pòt comptar coma “occitan” e
3. Nivèls d'agregacion social ont l'occitanisme deu foncionar.

Valors que la cultura occitana deu promòure

Ai pres las promessas d'Eric e en pensant als joves creatius n'ai tirat quatre valors... paratge... solidaritat... sociabilitat... e creativitat.

Paratge

Lo paratge es la justícia naturala... de tractar quauquarrés sus lo meriti de çò que fa... e non de qual es, de çò qu'es, o de çò qu'a.

Malgrat que siá originari dels trobadors, es una etica plan modèrna... egalitària... inclusiva… anti-chauvinista… e antisistèma. Paratge consistís a respectar las gents, quins que sián lor edat, lor riquesa, lor sèxe, lor posicion sociala, lor raça, lor nacionalitat, lor beutat, lor andicap, lor orientacion sexuala, lor ròtle, lor poder, èca... regèta los prejutjats e ten pas compte de l'estatus ierarquic.

Atal, lo president exagonal merita pas lo respècte que pel que fa coma persona… lo fach qu'el siá President significa pas que merita mai (o mens) de respècte que s'èra conductor-liuraire d'Amazon.

Paratge se pòt aplicar tanben a las idèas e a la produccion culturala... en jutjant las causas segon lors meritis, sens prejutjats.

Paratge atira fòrça los joves... aiman l'equitat... e implica que eles, lors idèas e lors creacions, seràn tractats coma o meriten.

Solidaritat

La solidaritat es de portar sosten sens recompensa... un don de temps, d'idèas, d'encoratjaments o de metre la man a la pòcha.

E davant la manca de supòrt oficial, la màger part de los ressorsas que sostenen la lenga e la cultura deuràn èsser volontàrias... una manifestacion de solidaritat.

Sociabilitat

La sociabilitat es la volontat de s'engatjar amb estrambòrd e simpatia, quitament amb compassion, amb d'autres èssers umans.

Per que un o una jove s'identifique coma occitan, ajudariá fòrça se podián participar dins un grop social de joves que s'identifican aital.

Creativitat

La creativitat, la produccion culturala, pòrta valor e prestigi a la marca... e tanben a la lenga, coma es lo supòrt de creacion.

E coma d'autres l'an dich, es la cultura que salvarà la lenga, e non la lenga, la cultura.

Mas las valors son perilhosas coma son atrasentas... se las aplicam solament quand nos conven, la marca semblarà ipocrita, vendrà toxica e perdrà supòrt... mas se las aplicam de tot còr, la marca vendrà una fabrica de vam.

Critèris perque un element cultural pòt comptar coma “occitan”

La musica rap pòt far partida de la cultura occitana? Ieu diriá qu'òc... la cultura se deu modernizar... a l'encòp en gardant son identitat.

E l'identitat d'una cultura deu venir d'impulses que l'animan... e almens qualqu'uns d'eles devon d'inspirar sas òbras, per que fagan partida de la cultura.

I a qualque temps, ai picat amb uns candidats:

• Lenga: qué la lenga de l'òbra es principalament occitan.
• Personalitat: qué l'òbra evòca l'ambient de la cultura.
• Valors: qué l'òbra promòu las valors de la cultura.
• Identitat: qué l'autora o l'autor s'identifica coma occitan(a).
• Luòc: qué l'òbra se referís a l'aira geografica tradicionala de la cultura.
• Memòria culturala: qué l'òbra siá ligada a l'istòria e a la produccion de la cultura.
• Intencion: qué l'òbra mòstra un compromís amb la cultura.

Doncas, per aperténer, una òbra al mens deu respondre a dos o tres d'aqueles impulses... e lo mai grand nombre a los quals respond, mai estrechament apartenís.

Puèi, me soi demandat se caliá tractar la lenga coma una condicion obligatòria... per exemple, qué se los mots figuran dins d'una obra, devon èsser substancialament occitans perque l'òbra faga partida de la cultura.

Nivèls d'agregacion social ont l'occitanisme deu foncionar

l'occitanisme e sas valors devon foncionar a tres nivèls:

• Individual

Es l'occitanisme dels individús, de degun a degun... coma nos tractam los unes los autres, en engatjant coma occitans.

• Comunautat

Es aital que las comunautats occitanas se compòrtan entre elas e amb los projèctes de caduna...  per “comunautats”, pensi als grops identitaris, de variantas lingüisticas... limosin, gascon, niçard, èca.

Los projèctes al nivèl comunautari son sovent eficaces per atirar los joves... mas per s'engatjar dins l'occitanisme se devon tanben raportar a un contèxt mai ample.

• Nacion

Es l'identitat panoccitana e lo projècte collectiu dels occitans... es lo país immaterial d'Òc. E aicí vesèm la coeréncia de l'aspiracion e de l'accion collectivas, tant dels individús coma de comunautats trabalhant amassa... çò que balha un sens practic al mot “occitanisme” e a l'encòp balha de pes a l'argument que la lenga e la cultura devon èsser salvadas.

Lo o la supereròi occitan

Siàm venguts fòrts de nòstra misèra... nus e gigants

Lo o la supereròi occitan serà tota persona qu'incarna las quatre valors e crèa una produccion culturala de primièira que balha de prestigi a la marca coma representant d'una comunautat culturala... e ansi atira de novèlas recrutas, que s'identificaràn alara coma occitans.

De la sòrta, per un creatiu, lo paratge implica d'èsser just dins çò que disa e çò que fa pertocant d'autres creatius... e farà pròva de solidaritat amb eles en los ajudant e en collaborant, sens exigir de pagament... e atal, de far societat.

E de solidarizar amb la cultura significa far de cultura sens anims de lucra... ça que la es tanben bon de ganhar d'argent gràcias a las creacions culturalas, tant que la motivacion economica es segondària.

Se nòstres escrivans del passat avián pas fach un trabalh benevòl, practicament non i auriá de literatura occitana uèi.

E lo creatiu farà pròva de sociabilitat en s'engatjant de faiçon positiva amb d'autres creatius coma amb totes los que son lançats dins lor pròpri aventure occitanista.

Una estrategia novèla de subrevida

Aquel article es una primièra temptativa d'esbòç d'una estrategia de subrevida, plan diferent de çò que fasèm ara... una temptativa, benlèu, de prene la luna amb las dents... mas devèm ensajar.

L'estrategia es de desvolopar e de lançar una proposicion novèla per sedusir los joves creatius... que farà la marca “Occitan” (o benlèu una nòva marca coma “CreateÒc”) una fabrica de vam, en provocant una renaissença espectaculara de la lenga e de la cultura.

Amb mos caloroses mercejaments a Eric Roulet per l'inspiracion originala e per aver revisat e comentat un escapol d'aquel article.

E amb fòrça gratitud a Rotland Pecot per l'inspiracion de son poema “Avèm decidit d'aver rason”.

Escriu de comentaris... tan favorables o desfavorables coma vòles... tot m'ajudarà a comprene melhor... coma ai dit, soi un mainat q'escolta.

E cric e crac lo país immaterial es pas acabat.