Benlèu n’èi dejat parlat, benlèu èra i a bèra pausa, mes vaquí un subjècte que m’apassiona au demiei de l’istòria: l’armada francesa a vertadèrament ganhada la Purmèra Guèrra Mondiala? Normalament es çò que’s ditz e çò que s’ensanha a l’escòla. Mes i a un brave dobte aquò dessús.

Coma de costuma, i aurà arguments en contra e arguments a favor, vos presenti pas que los que m’estàn plan per aver l’impression d’aver rason.

L’11 de noveme de 1918 los representants deu govèrn alemand signan un armistici que “bota una fin a la guèrra”. Es pas complètament vertat, mes vesèm d’un biaish mès generau.

Quan l’armada francesa es des·hèita a la batèsta de Sedan, es signada lavetz una reddicion. Quan los soldats sovietics son a Berlin en mai de 1945, l’armada alemanda signa una capitulacion. Segon lo Larousse, aquest dus mots son sinonimes.

Quan los Bolshevics arrivan au poder en 1917, demandan un armistici. Segon Larousse tanben, es lo sinonime de “cessatz-lo-huec” es “a pas d’efèit sus l’estat de la guèrra”. Lo cambiament de regime politic n’es la rason màger.

En octobre de 1918, Alemanha es en plena revolucion, la marina se susmauta e lo país es devath una insurreccion. Lo 28, lo poder de l’emperaire es annulat e lo país passa a una constitucion parlamentària. L’estanc de la guèrra es doncas necessari. Demandan un armistici. Non pas una capitulacion.

Çò qu’es generalament acceptat peu front orientau l’es pas peu front occidentau. Lo govèrn francés va anonciar aquò coma una victòria, lavetz que lo front es fòrça luenh d’Alemanha.

E l’11 de noveme es signat un armistici PROVISÒRI de 36 jorns. De saber que las tropas deu front d’orient son arribadas o son a arribar suu front occidentau, l’armada alemanda es pas en manca de soldats.

La seguida es coneishuda (o pas): lo poder francés va cridar a la victòria, Alsàcia va proclamar son independéncia que va durar 11 jorns dinc a l’invasion de l’armada francesa e una netejada etnica se va enseguir. Los Alsacians auràn passepòrts dambe letras A, B, C o D segon lo nombre de pairons germanics e daubuns seràn hòrbandits. Jornaus seràn clabats e personas emprisonadas. D’autes huegeràn.

Puèi lo govèrn francés va demandar domaus de guèrra enòrmes devath lo pretèxte que la màger part deus combats se son debanats sus son territòri. Aquò serà una de las encausas de la Dusau Guèrra Mondiala…

Seré doncas pas una victòria militària, mes una demanda d’estanc deus combats per rason d’un cambiament politic. Una de las nomerosas enganas de l’istòria, o se que non subjèctes de debàter e non pas vertats istoricas absoludas.