Dempuèi d’annadas, los govèrns que sián d’esquèrra, de drecha o escambarlats entre los dos an pas qu’un mot a la boca: reformar. L’an talamai emplegat qu’es a se demandar de que vòl dire encara. Devèm tornar a son sens primièr.

Se nos en tenèm al diccionari Larossa, a l’intrada: “Réformer, trobam en 1: Faire subir à quelque chose des modifications importantes destinées à l’améliorer: Réformer les institutions.” Quora un govèrn novèl es nomenat, li cal reformar per reformar.

Se prenèm l’Educacion Nacionala dempuèi 1975, i aguèt la reforma Haby, venguèt puèi la renovacion del collègi amb l’Alan Savary en 82, puèi seguiguèt Jospin amb sa lei d’orientacion sus l’educacion. E parlèm pas de las reformas entre 93 e 2005 del Francés Bayrou e de la Segolèna Royal. Lo Francés Fillon amb sa lei d’orientacion per l’avenidor de l’escòla en 2005. En 2009, lo Luc Chatel e la reforma del licèu. Arribèt puèi, en 2013, lo Vincenç Peillon amb sa lei de refondacion de l’escòla de la Republica e la reforma dels ritmes escolaris. La Najat Vallaud-Belkacem en 2016 reformèt ela tanben lo collègi. En 2018 lo Joan-Miquèl Blanquèr butèt son “Mieux apprendre pour mieux réussir” et “L’école de la confiance”. En 2023 lo Gabriel Attal faguèt pas votar de lei mas se botèt a decretar.

E n’oblidi. La tièra es luènh d’èsser menimosa. Mas tot aquò, fin finala, perqué? Totes vos diràn, de sembla bona fe, per melhorar lo sistèm. E figuratz-vos que l’an talamai melhorat lo sistèm que L’Educacion Nacionala Francesa se tròba al 23ièma reng del classament PISA. Una ben marrida plaça. Tot aquò per aquò! diriá l’autre. A l’evidéncia, podèm afortir qu’aqueles reformators, an pas capitat lor prètzfach. Benlèu èran e son de mariòtas al servici d’un sistèm ben pus poderós qu’eles que los despassa.

E vaquí que la setmana passada, lo President nomena a l’Educacion Nacionala una ministra encargada tot a l’encòp dels Espòrts, de la Joinessa, de l’Educacion Nacionala, dels Jòcs Olimpics e Parolimpics. Lo ministèri de l’Educacion Nacionala s’ameritava ben melhor: una ministra o un ministre a temps plen. Amb una ministra que macroneja contra son pròpri ministèri es pas deman que se reviscolarà lo grand malaute. E pasmens, l’escòla es lo carastèl de la Republica. Mas es totjorn pus aisit de menar un tropelada d’ases qu’un tropèl de saberuts.

Esperam, sens esperar la luna, aquelas reformas revolucionàrias...