Duneaquel roman de sciéncia-ficcion foguèt publicat al Estat-Units en 1963 e escrit per Franck Herbert. Aquel escrivan american, espeliguèt a la vida lo 8 d’octobre de 1920 a Tacomà dins l’estat de Washington e passèt lo 11 de febrièr de 1986 a Madison dins lo Wisconsin. Es mai que mai conegut per sos escrits de sciéncia-ficcion. Es mercé a Dune e a la seria dels cinc romans publicats en seguida que reconeissença ganhèt. Que siá la religion, la psicologia, l’ecologia, la filosofia, la politica, los conflictes, las ressorgas naturalas e lors emplècs, lo misticisme... totas aquelas questions grandas assorgan l’òbra de Franck Herbert e demòran d’una actualitat viva. L’autor, de longa, nos buta a nos bolegar lo cap e nos desfar d’idèas totas fachas, falças o despassadas.

Alara, de qu’es aquel cap d’òbra Dune? Dins un luonchenc avenidor, l’umanitat a plaça presa entre las estelas. Es recampada a l’entorn d’un empèri feodal e d’ostal nòbles. Son eles que tenon lo poder. L’eròi, Paul Atreides, davala d’una d’aquelas familhas poderosas. El, sos parents e sos aligats, son mandats regnar sus Arrakis, Dune, una planeta d’a fons cobèrta d’arena ont l’aiga es la ressorga que manca lo mai.[1] Mas Dune es subretot lo sol endrech de l’Univèrs ont se fa venir l’Espècia. Dròga qu’ajuda a viure fòrça temps mas qu’es, subretot, mejan de viatjar entre las estelas. Aquela Espècia es talamai poderosa, qu’es la mai cara e la mai preciosa que se pòsca trapar. Pasmens, la familha Atreides es pertocada per una ententuda e se fa decimar. Sols Paul e sa maire i subrevivon, esconduts demèst los Fremen, es a dire los “òmes liures” que pòblan lo desèrt infinit d’Arrakis e que luchan amb las fòrças mestrejairas del monde. Paul, costejant aquel pòble embegut de misticisme e de l’Espècia, se revela èsser la frucha d’una politica genetica millenària. Çò que li permet, jos l’efièch de la dròga, d’entreveire maitas vias d’avenidor, e de se bolegar per ne veire capitar una.

Maites realizators an ensajat de portar Dune al cinemà. David Lynch en 84, ajudat per F.Herbert el meteis, i se ensajèt. Lo realizator chilian Alejandro Jodorowsky i se ensajèt tanben recampant una còla de tria per aquò far: Joan Giraud, Mick Jagger, Orson Welles, Salvador Dali, Amanda Lear o encara Pink Floyd. En setembre de 2021, Denis Villeneuve, realizator canadian, i si ensaja encara amb la sortida de “Dune” (primièra partida). E dempuèi lo 28 de febrièr l’òm pòt veire dins las salas escuras “Dune” (segonda partida) amb la benda son proactiva meravilhosa de Mark Mangini.

Dune es considerat coma un classic dins lo domèni de la sciéncia-ficcion. La libertat jamai aquesida coma la coneissença totjorn movedissa son quistas sens pausas. Alara, se compren aisidament que Dune aja un resson prigond a l’ora d’ara dins un monde ont totas aquelas questions de fons pujan cada jorn un pauc mai dins nòstras societats! De legir o d’anar veire!