Tant que i a mainatges per arríser e estar urós, lo monde s’en vas milhor e n’avem plan de besunh.

Aquò se passèt preu purmèir còp vint e tres ans enlà...Lo professor d’occitan deu collègi de Pelagrua (ciutatòta de Gironda) aperèt los pifres e los tambors de Gric de Prat per apitar e animar un petit Carnavau per la classa de lenga occitana.

Lo sénher màger de la petita ciutat s’estrambordèt per lo projècte e prepausèt un passa-camin dab un estanc davant l’ostau comunau: danças, cants e remesa de las claus de la vila a un òmi de Carnavau causit dens los pairs d’eslhèves.

Per Gric de Prat, tornar apitar una hèsta carnavalèira hasèva partida deus ambits musicaus e umans deu grop e la còla animava a pièlas manifestacions atau.

Pro lèu un debanament de las causas estot estudiat que hasèva deus dròlles los actors de la hèsta, e deu gascon una lenga viscuda tot au long. Una amira pedagogica endralhada cap a l’ideia de crear per cada mainatge un moment de gaujor e de bonur. Una escapa dens lo monde embarrat e triste de la vita vitanta deu collègi on las rèulas administrativas e  diciplinarias son la valor purmèira, on las nòtas son la sola escala de judjament, plan davant la riquessa e la personalitat deu dròlle. Un jorn dens l’annada, oblidar tot aquò per tornar sentir per lo plaser de víver?

Fin-finau, èram plan dens l’esperit deu Carnavau: segutir las rèulas sociaus dens un moment de libertat on tot se pòt passar per tant que sii gaujós e conviviau. Pendent sègles, dens una societat de las rèulas reddas, lo carnavau serviva a tots d’exutòri, un temps que permetèva de parar lo çò d’aut de l’annada. Benlèu que los nòstes colegians tornan trobar aqueth besunh? Pr’amor que, justament, los i son impausadas aqueras condicions de vita dens l’encastre escolar.

Se vèi qu’aqueth petit carnavau n’avè pas arren d’originau, s’en tròba a pielas dens los país d’Òc e pertot dens lo monde, mes aquí, se debanava dens una societat qu’a totalament desbrombat lo Carnavau e lo son esperit. De hèit, en Gironda lo carnavau es oblidat dempui la segonda guèrra mondiau, atau com desapareishèva la vita populària e las tradicions populàrias.

Donc, aquesta purmèira annada i avè sonque los dròlles deu collègi. Vint e dus ans mei tard en 2024, son 650 mainatges qu’an seguit lo Carnavau: l’ahar s’espandit dens lo parçan en tot bastir un gatge pedagogic deus purmèirs aus cors d’occitan. Au temps deu COVID, lo Carnavau estot suprimit...una bèra occasion de’n acabar per las administracions que son totjorn ahamiadas de tuar çò de viu en tot se protegir d’un accident possible. Rai ! Lo Carnavau tornèt, e aquò tanben es plan dens sa tradicion: a tota tempora, los poders an ensajat d’abanir Carnavau.

Fin-finau, çò que se passa alentorn d’aquesta hèsta, se passèt plan de còps dens l’istòria. Mes se passa a l’ora d’ara, quan de pertot, au mens en çò nòste, las tradicions populàrias son a se morir...

A véser adara on es l’interés per la cultura d’Òc? Solide que se tròba un interés pedagogic dens lo trabalh en davant: cançons, judtjament, danças, istòria eca… Mes çò de mei important es lo viscut carnavalèir. Una lenga com lo gascon se pòt apréner viste per lo qui es ahamiat de saber. Dirèi, a la limita, que tota tecnica pedagogica serà de las bonas.

Per un dròlle, la motivacion se tròba dens çò que li hèi víver la cultura d’Òc, un viscut que se pòt pas trobar en nat lòc mei. Aqueth petit Carnavau n’es un exemple deus bròis: a enténer parlar los mainatges, çò que s’i passa es ligat a una cultura nòsta, portaira de gaujor e de libertat... Quan la cultura  vas un simbèu de libertat, dens un sistèmi escolar estofaire, tots i vòlen anar. Una plaça es trobada per l’ensenhament de l’occitan que n’a pas mei hreita de  justificar sa quita existència ! (Quau laissera que non pas de déver deféner tostemps son drèit de víver,  faça a l’utilitarisme pedagogic e linguistic).

Un mainatge se bastís dens lo “har”, dens la realisacion concreta e lo sistèmi escolar (au mens au collègi) li aufrís exactament lo contrari: amassar coneishenças per  un “doman” incompatible dab la maturetat normau d’un dròlle d’aqueth atge. En prepausar un ensenhament deu “har”, l’occitan ne hèi pas arren mei que d’escotar l’escolan dens sons besunhs. Lo Carnavau es pas una “recompensa”, mes una experiència de vita casuda au bon moment, es de díser quan hèi hrèita. Serà  viscut com una ajuda a pravar au mei prep de la hami de víver que sentissen los joens.

Solide, lo nòste Carnavau es pas sonque un exemple: tot ensenhament pòt, mei o mens, estar clauhit de “har”. En tot desvelopar aqueste tipe d’ensenhament, la cultura d’Òc amuisha au monde son inventivitat !

Quan la cultura d’Òc se hèi indispensabla, n’a pas mei besunh de se justificar e per estar indipensabla, fau aufrir un “de mei” que la cultura francesa (a véser inglesa) non pòt pas hornir. A nosauts donc, dens l’encastre escolar o dens la societat tota, de crear aquesta “aventura umana” en respóner au vuide sociau. Lo viscut dens l’encastre escolar es un exemple: avem trobat la manca...

Tot n’es pas permés se volem damorar dens las valors umanistas deu paratge e de la civilisacion nòsta. L’Istòria amuisha pro com se pòt manejar lo monde dab tòcas de poder...  Es pas de question de manejar, ni tanpauc de sedusir, mes meilèu de trobar una plaça en tot amuishar l’utilitat de la lenga e de la cultura.

“Adiu praube Carnavau, tu, t’en vas e jo, damòri...”

Lo Carnavau s’en es anat per enguan e los joens n’en guardan lo sentit d’un bohada de libertat e de plaser collectiu que serà solide una ajuda per la vita vitanta que torna començar. Jo, me damòra los arrísers e los sonrísers, la gaujor deus dròlles a dançar devath l’emban de la ciutat... Un plen d’afeccion, de hisança e d’esper de cap aus nòstes joens que pòt sonque rescauhar lo còr vielh, estarit, de tant des batèstas dempui tant d’annadas.