L’associacion X... escrivot: “ L’ensemble dels aderents, conformament al reglament, a decidit de refusar de participar al debat. Lo president a parlat de sortir de la federacion se las causas contunhan atal....”

Es per aquò que nos batem dempui annadas?

Dens lo carri que miava a Bordèu un escambi escolar, lo professor d’Occitan dishot: “Anem arribar, los eslheves deven restar dins lo bus e preparar lo sac per sortir. Traduisi?” Lo tot èra contat dab un accent francés deus bròis: pas mei de «r» rodat, e una fonetica francisada.

Es aquí qu’una votz joena, deu hons deu carri enlà, se hasot enténer: “Ce n’est pas la peine, on a compris!” E tots de s’espotir d’arríser ...manca jo...

Es per aquò que nos batem dempui annadas?

Lo quite dròlle me vengot véser a l’esconut: “Vosauts, ensenhatz una lenga vertadèira, quan nosauts, aprenem un francés simplificat: es pas una lenga aquò!” Una navèra fòrma de la vergonha?

Es per aquò que nos batem dempui annadas?

Perqué donc parlar atau com “una creolisacion d’occitan”?

I a, benlèu, una manca de competència: aqueste “lengadocian francisat” es pensat en francés pui, mei o mens arrevirat. Solide que lo que sosca dens la lenga, parla dab los “idiotismes de la lenga”, un biais de díser que hèi la riquessa d’una lenga e bastís una dralha de pensada qu’es la de l’occitan.

Me sembla qu’aqueste “sembla-occitan” se vòu, sovent, una arrevirada deu lengatge “tecnocratic francés” qu’es a s’espelir un chic de pertot dens le lenga escrivuda de la vita-vitanta. Question de dignitat? Parlar un lengatge tecnocratic amuisha lo seriós de la paraula? Es una question que se pòt pausar per lo francés (medish s’aquí es pas lo men prepaus), mes en occitan, la causa me sembla d’estar enqüera mei pietadosa.

I a engana: tecnocratisar lo lengatge ne hèi pas lo messatge, es pas sonque una docilitat de mei cap aus que, dempui Paris, pensan per nosauts e son persuadits d’estar dens la vertat. Lo lengatge “professionau” tecnocratic es un biais, un còp de mei, d’amuishar lo mespretz e d’eslunhar la contesta.

Alavetz, perqué imitar quan la lenga nòsta es tant rica? On es passada la lenga d’un Bodon o d’un Mistral? On es passada la lenga de las generacions passadas que coneishorem quan èram joens? Una lenga que, a còps, tirava deu francés quauques mots, mes que damorava prigondament d’Òc per la pensada.

Enteni los que parlan de la modernizacion de la lenga, d’un emprunt normau au francés que, eth tanben, tant empruntèt a l’occitan. Solide qu’en sheis cents ans de governança parisenca, lo suberviu de la lenga es jà un miracle, solide que los escambis enter las duas civilisacions estoren deus grans, mes a legir los textes deus sègles passats, a enténer parlar las generacions passadas, se tròba plan una lenga blosa que guardèt au tot lo son caractèri pròpri. Lo quite diccionari n’en damora lo testimòni: plan sovent, a costat deu mot francés o comun enter lo francés e l’occitan, se tròba bèra tropa de sinonims occitans! Perqué donc causir lo mot francés?

Enteni los que disen que lo hons linguistic roman e celta (per lo lengadocian) es comun a las duas lengas e donc bèra tropa de mots o d’expressions son çò medishs. Mes aquò’s vertat dempui sègles e n’a pas jamei empachat la lenga blosa deu passat.

A pròva, au men semblar, lo gascon de uei, mei o mens, s’escapa d’aquesta fransisacion despareishada per damorar (benlèu de mei en mei) una lenga originau e plan gascona. Aquesta diferència linguistica tant sovent descriuda enter los dus dialectes ne vendré pas a còps, de l’emplec en gascon de fòrmas que son a desaparéisher en lengadocian?

“Si le français ne peut y aller, que le gascon y aille”, çò disèva lo Miquèu Montanha…N’i puiré pas anar lo lengadocian?

En delà deus escambis normaus enter las duas lengas, l’emplec d’una lenga blosa es una question de dignitat: es aquò qu’avèva plan comprés lo dròlle de l’escambi escolar, au cap d’annadas dens una classa bilingüa, sofriva dens sa dignitat de petit occitan, au punt de renegar la lenga!

Es per aquò que nos batem dempui annadas?

Soi pas linguista e probable que vist de la linguistica enlà, m’engani totalament. Soi pas sonqu’ un “amator de la lenga”, e pr’amor que l’aimi, li voi guardar son “èime” de lenga.

Segur que me mancan los mots scientifics per parlar de l’occitan e per descríver çò que sentissi. Parli afectiu e amor de la lenga, au risc de har arríser los “saberuts”. Mes fin-finau: benlèu que l’occitan es un ahar tròp seriós per estar deishat aus sols especialistes!