Ja hè dies que me demanen que hèsca un Cimalh entà explicar qu’eth Conselh Generau d’Aran, enes campanhes de torisme, non emplegue er occitan, non le da a conéisher, però... francament, de moment non m’apetís.

M’estimí mès d’explicar causes que dilhèu an passat un shinhau desapercebudes, hètes per privats, per individus, e que son eth testimòni, que maugrat tot, maugrat era desvaloracion, eth mensprètz, de cèrtes institucions, er occitan en Catalonha ges endeuant.

Deth 18 ath 21 d’abriu er Institut deth Teatre, en Barcelona, presentèc, coma resultat des practiques des alumnes de quatau cors d’interpretacion e escenografia dera Escòla Superiora d’Art Dramatic, era òbra “Dejós deth bòsc”, inspirada en “Es tres germanes” d’Anton Txékhov. Ei ua interpretacion liura. Era ambientacion en Catalonha se hè adaptant era ruralitat a un pòble dera Val d’Aran, e naturaument es germanes e es actors d’aqueth pòble parlen en occitan. Era òbra parle occitan.

Me calerie parlar dera manca d’emplec der occitan per bèra institucion publica, però m’estimi mès de hèr difusion de qu’era Societat Catalana d’Istòria dera Medecina a entregat eth Prèmi Lluís Comenge i Ferrer ara milhor comunicacion a “Es lheuadores dera Val d’Aran 1669-1955. Ajudar a nèisher e ajudar a pujar tath cèu” de Joan Carles Riera Socasau.  Eth trabalh sus es lheuadores araneses ère integrament en occitan-aranés. Era preséncia der occitan enes actes mès importants ei possible. Sonque cau vole’c.

M’estimi mès de parlar qu’era Editoriau Alpina a publicat un conde infantil en occitan-aranés que se titole “Pui, eth poric de paom, a un messatge entà tu”. A trauès deth conde, Pui explique as lectors es perilhs damb que se pòden trapar ena montanha.

Me cau parlar des mancances lingüistiques ena promocion toristica aranesa, de que s’ignòre era lengua pròpia, però aué m’estimi mès de parlar de qu’er Ajuntament d’Aitona amassa damb era Deputacion de Lhèida a hèt un itinerari guidat damb plafons en carrèr sus era preséncia de Robert Capa (dus fotografs corresponsals de guèrra) en Aitona en 1938. Enes plafons i e tota era explicacion en occitan-aranés. E açò tanben ei ua campanha toristica encara que non sigue ena Val d’Aran. Er occitan ei ua lengua de Catalonha.

M’estimi mès de parlar de que Marc Renau Meier, music, que publique era colleccion de libres Cançons entà orquesta, de carácter pedagogic, damb era editoriau DINSIC, en cada ua des sues publicacions (ja en pòrte cinc), introduís eth prefaci dera òbra en occitan-aranés.

M’estimi mès de rebrembar qu’entre es trabalhs de recerca de Bachelierat der Institut d’Aran s’an presentat dètz trabalhs escrits en occitan-aranés, damb un bon nivèu e que dus d’eri an estat objècte d’un prèmi universitari.

M’estimi mès de parlar de qu’eth bulletin deth Pirineu-Prepirineu dera Institucion Catalana d’Istòria Naturau, er editor deth quau ei Pere-Miquel Parés, autor d’ua monografia sus era oelha aranesa publicada per IEA-AALO, includís articles tecnics en occitan-aranés.

M’estimi mès de rebrembar qu’era Associacion d’Amics dera Seu Velha de Lhèida publiquèc en deseme de 2023 eth conde “Eth sentinèla deth nòste caminar” en occitan-aranés.

E abans que parlar dera manca der occitan enes campanhes toristiques dera Val d’Aran m’estimi mès d’explicar qu’eth Centre Català de Luxemborg va a publicar un conde sus era legenda de Sant Jòrdi en occitan-aranés.

M’estimi mès de parlar qu’eth Centre Excursionista de Catalonha a hèt un concors de microrelats en occitan-aranés, damb boni trabalhs entre es qu’an resultat premiats Ferriol Macip, Meritxell Virgili e Cristina Enseñat.

M’estimi mès d’explicar qu’eth passat dia 21 de març, dia mondiau dera poesia, Raquel Sans era periodista de TV3, liegec en dirècte un poèma de Vicent Andrés Estellés. Ena Seu d’Urgelh eth madeish dia, Marian Lamolla, vesia de La Seu, en un acte public, liegec eth madeish poèma adaptat ar occitan aranés

M’estimi mès d’explicar qu’eth passat dia 19 de junh mès de 40 mainatges de prumèr dera ESO der Institut Morelló d’Esterri d’Anèu e es de sisè de primària dera Escòla La Closa deth madeish pòble assistiren ara inauguracion dera exposicion “Aranés. Era Occitan de Catalonha” que se realizèc ena Casa Gassia, sedença der Ecomuseu des Vals d’Aneu, e que seguiren tota era explicacion en occitan, assegurant qu’aueren ua perfècta comprenença.

M’estimi mès de parlar de qu’era Deputacion de Valéncia premanís imatges sus fruts secs en diuèrses lengües der Estat e i incorpòre, naturaument, er occitan-aranés.

M’estimi mès de rebrembar qu’era revista Garona-Nogueres, dera editorial Gavarres, incorpòre articles en occitan-aranés.

M’estimi mès de condar que des der Orfeó Català de Mèxic organizen un concors de condes en que se pòt participar en lengua occitana.

M’estimi mès de destacar qu’eth diari La Mañana des de hè un mes a ua doble pagina setmanau en occitan-aranés.

Non m’apetís de parlar de mancances ena promocion deth torisme dera Val d’Aran; aué va de positivitats.