Opinion
Perqué e com ensenhar l’occitan
Navèras de la jornada de uei:
Aquesta regenta, formada a la lenga per un “Institut Professionau” atau de poder vàser professora, es tota destimborlada quan se tròba davant los escolans: n’a pas estudiat nada teoria, nada pedagogia de l’occitan, nada istòria deu parçan e chic, hòrt chic de civilizacion ...
Per ensenhar l’occitan, sufís de parlar la lenga?
Arrefús, dens quauques collègis e licèus, deus mainatges gessits de classas bilingüas, de seguir l’occitan dens las classas superioras...
Qu’avem mancat? Perqué mainatges, ensenhats dens la lenga dempui annadas arrefusan atau de contunhar? Com se hèi que çò qu’es davant tot una escasença pusquí estar viscut com una castiga?
Arrefús d’atribucion d’òras per l’ensenhament opcionau deu gascon per lo Rectorat de Bordèu dens un collègi on la demanda es hòrta. Arrefús deus mainatges a l’inscripcion...
Nada reaccion, ni deus pairs, ni deus ensenhaires, ni deus militants...
Atau son las navèras de la jornada: aqueste article es una crida ! L’ensenhament es plan sovent lo sol mejan per los mainatges de rencontrar la lenga: quan mancam l’ensenhament mancam lo suberviu de la civilisacion d’Òc ...
Chic impòrta?
Maishanta volontat deus ensenhaires, deus pairs o deus mainatges? Solide que non ! De l’adminstracion? A còps, òc, mes lo mei sovent indiferència de cap a un maine que còsta e servís pas d’arren...De pertot: ignorència e prejutjats tirats deu “roman historique” e de las irèias jacobinas...
A nosauts, professors, pairs e militants de tornar pensar las causas atau que l’occitan sii unbonur e un “de mei” qu’ajuda a vàser gran. A nosauts de tirar de la civilisacion d’Òc los utís per ajudar lo dròlles a se bastir una vita mei bona e mei urosa...A nosauts d’estar utiles, a véser indispensables dens lo monde de uèi...
Un chic d’istòria deu moviment occitan: a la debuta de l’ensenhament de l’Òc, militants e apassionats, qu’an sabut (en majoritat) passar lo vam. Pui vengoren los professionaus dab la creacion deu diplòmis. Aquesta segonda generacion pensava sustot a obténer per l’òc un estatut similar a un aute mestior: l’institucionalisacion com una assegurança professionau per l’avenidor. Es en partir d’aquesta temporada que los dròlles començèren de mancar ... Damoravan las òbras, mes on èra passada la fe?
Dens lo monde deu “rentable” que vivem, l’occitan deu amuishar la sua utilitat, de cap aus poders, mes tanben de cap aus pairs e aus mainatges. E aquò se compren: perqué gahar tres òras setmanèiras de mei de cors, se servís pas d’arren?
Tornam a las tres maishantas navèras de la jornada:
Com ensenhar una lenga destacada de sa civilisacion? Una lenga shens istòria e shens cultura pròpria es pas sonqu’un còdi: autant d’emplegar l’anglés compres per tots.
Perqué apréner una lenga que sii pas sonqu’un còdi redusit a un vocabulari comprés sonque per una minoritat de monde?
L’ensenhament de l’occitan a de portar mei que la lenga: la cultura. E lo professor a de tirar de l’istòria una compreneson deu monde e d’aquesta compreneson los apèrs e los utís per milhor pravar...
Atau per exemple, la civilisacion d’Òc, tot lo long deu temps, a inventat çò qu’en lengatge de uei, se puiré nomenar “umanisme” o enqüera mei “empatia”, un respeit e una escota de l’aut que se torna trobar dempui lo famós “paratge deus trobadors” dinc a las cançons de Nadau.
Se tròba que la manca d’escota es un deus grans problemas de l’escòla, on tot es decidit per los dròlles, dens l’ignorència totau de çò que son. Quan l’occitan es portaire d’aquesta libertat e quan lo joen compren qu’aquò ven de sègles de civilisacion, i a pas besunh de mei de justificacion.
Egau, la coneishença de la cultura sufís pas: dens l’encastre estrèit de l’escòla actuau, fau saber apitar una pedagogia de l’accion e de la realisacion. Dens un ensenhament de mei en mei passiu, la màger part deus mainatges ne compren pas on los vòlen portar los adultes. Un dròlle se bastís dens lo “har”, causa que li es refusada a l’escòla: deu damorar oradas a escotar e a apréner shens saber perqué... Mes la cultura nòsta, pòrta lo “har”, pr’amor qu’a de besunh per subervíver. Qu’a besunh de realisacions, a besunh de monde eca...
Volem obrir la pòrta de la creacion aus eslhèves?
Aquesta pedagogia de l’uman es tanben una pedagogia de l’escambi. Çò que cambia, es l’imatge qu’an los grans deus petits. “Le bébé est une personne” disèva Francesa Dolto e aquò vau tanben per un mainatge. Aquí se tròba la recompensa per los grans, dens aquesta evolucion de la relacion que balha au professor lo sentit de son utilitat...Atau torna lo vam aus que son descoratjats. Mes supausa tot un trabalh d’escota e d’observacion e donc de formacion...
De fèiçon mei generau, la cultura d’Òc deu emplenhar lo vuide e lo mespretz de l’institucion....a condicion de trobar çò que manca, e de tirar de la nòsta cultura una apròcha navèra. A nosauts, ensenhaires, pairs o militants de tornar soscar atau de har gessir de la nòsta experiènça los mejans d’una pedagogia navèra de l’occitan.
Quan son los quites dròlles e los pairs que demandan l’ensenhament de l’occitan, las administracions locaus an, solide, mei de mau de mespresar, d’arrefusar e d’estauviar. Parli de las administracions locaus qu’an enqüera un chic d’escota deu public. A un nivèu mei haut, la demanda locau sufís pas: deu haut de lor “palais daurats” los que deciden an un imatge plan desformat de la realitat e damòran sovent persuadits d’estar dens la vertat. Mes dab un chic d’organisacion e los mejans actuaus deus hilats sociaus, apitar un “lobbying” que pusquí portar las causas sembla pro aisit. Suu tarrenc, quauqu’un espandís lo problema a tots, atau qu’una responsa sii organisada...Pas arren de complicat: lo monde deu comerçi sap perfèitament endralhar tot aquò.
Perqué ic hèsem pas? N’èi pas la responsa...
Benlèu que n’avem pas enqüera deishat la “vergonha”? Benlèu, que fin-finau, lo suberviu de l’occitan es pas tant important?
Vorrí acabar aqueste article dab una prepausicion: nos podem plànher de la manca de formacion e i a bèra tropa d’ensenhaires que se son trobats, un jorn, solets davant los mainatges...Com los ajudar?
A los qui desiran balhar o pertatjar tralhas, pistas, ideias...vos prepausam d’escríver un “manifeste”, brac e clar, qu’amassarè grans principis per ensenhar l’Occitan.
La soscada es oberta a tots e pas sonque aus ensenhaires.
Mercei de nos contactar se vos interessa per corric contact@gricdeprat.com
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
Si devia ensenhar quauque ren a daus goiats, quò seria que ?
A! òc-es, la santat per qu’au jorn de l’an l’òm se dich bona annada e subretot bona santat. Quand la santat vai, tot vai. L’òm a lo dreit d’ensenhar e d’aprener una santat que siaja pas somisa a daus protocoles medicinaus qu’obeissant a una medecina que s’interessa mai a çò que li rapòrta en argent.
Sei nascut a la campanha e l’òm aprenia subretot per imitacion. Vers quinz-ans l’òm se logeava pendent sies mes chas un artisan, un comerçant e aviam aitau far lo torn de l’economia. Que nos ensenha l’escòla d’uei ? de las teorias que chau aprener e que nos amenan plan lonh e a la fin de las estudis l’òm se pausa de las questions : que farai de tot çò qu’ai aprengut. L’òm quita l’escòla emben un sentiment de manca que los saber de l’ensenhant es long de satisfar lo còr de l’esser uman.
De segur avem la nostalgia dau far. Mas uei quitam la societat dau far : l’un a far lo mur de Berlin, l’autre l’a desfach. Far per far a totjorn menar en degun luec. L’òm dich que lo saber-far una catedrala damora enguera un misteri emben las metòdes e los materaus de l’epòca. Quitarem tanben la societat de l’aver, qu’aver pausa pas la question de saber que far de tot çò qu’ai.
I auria un umanisme per remplaçar Diu ? Aquela nocion d’umanisme apareiguet per remplaçar lo discors religios, per comblar un vide que la religion laisset.
Quò nos amena a la religion, a la guerra contre los catars qu’an laissat darrier ela un umanisme en opausicion emben la gleisa de Ròma. Que dich la gleisa de Ròma ? Aimatz-vos los uns los autres ? Non, Jesus Christ an pas dich aquò ; an dich aimatz-vos en prumier que si vos aimatz pas podetz pas aimar l’autre. I a pas un diu amont naut que vos punis, vos juja, vos critica. Non, Diu es una energia d’amor qu’a pas besonh de nurir un còrps physique. L’amor divin es pas una emocion, es l’energia de la vita que s’exprima per de las vibracions (çò que ressentetz dins vòstre còr) e si voletz viure dins la patz e la joia vos fau elevar vòstre niveu de vibracion. Si sem pas dins aquela vibracion tombatz dins la paur, la critica de l’autre, la rivalitat la guerra. La paraula, la chanson, la musica es una energia d’amor e non un biais de criticar l’autre.
Me sei inpirat de Sophie Rielh (site dau mesmel nom). Es pas occitana mas per lo biais d'elevar daus goiats a pas son parier.
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari