Lo raconte d’una societat occitana passada amb de servicis egalament despartits sul territòri es un mite. Dins lo passat, los servicis èran situats dins la ciutat del parçan (o comarca), devenguts capluòc de departament o de canton, a una mièg jornada de caval, qu’avián l’activitat economica per finançar aqueles servicis. Èra lo modèl dominant en Occitània amb una populacion rurala majoritàriament concentrada en vilatge o en masatges.

Puèi, i aguèt lo tren e lo tram que favorizèron la concentracion a l’entorn de las garas de las ciutats e permetián de limitar los còstes dels servicis publics. Se compren fòrça plan per l’observacion del paisatge occitan de l’urbanizacion abans e aprèp l’automobila. Abans l’automobila, las ciutats e lors barris son bastits a l’entorn de las activitats economicas, amb fòrça comèrcis al centre . Après l’automobila, los lotiments son alunhats del centre, los ostalets individuals non son amassats en masatges, fòrça faciadas dels ostals del centre del vilatge o dels barris de las ciutats mejanas son barradas, de comèrcis son vacants, e de còps i demòra sonque una populacion fòrça paura.

Los ostals de vilatge o de ciutat sarrats los una contra los autres per de rasons economica, energetica e culturala foguèron remplaçats per d’ostals individuals separats per pelencs e parcatges. Es un modèl que foguèt facilitat dins un país de serras petitas o mejanas amb de nombrosas petitas espleitacions ruralas tal coma Occitània. L’exòdi rural facilitèt lor desmembrament al profit dels lotiments o d’ostals individuals.

Amb las politicas de generalizacion de l’automobila, d’espacis comercials grands foguèron amainatjats per incitar los abitants a far lors compras dins de grandas susfàcias al luènh e arroïnar aital lo comèrci e l’artesanat local. La màger part dels amainatjaments rotièrs rurals son economicament subredimensionats respècte a las espleitacions agricòlas e servisson principalament al trafic pendular de gents que se reivindican de la ruralitat mas vivon del teissut economic urban alunhat.

La generalizacion de l’automobila a permés d’escafar las distàncias e faguèt aparéisser d’anomalias economicas amb de servicis que còstan mai cars tre que la densitat de populacion demesís. Fòrça novèls sectors de poblament son tròp difús amb tròp pauc d’escolans per emplenar las classas, tròp pauc de malautas pels servicis medicals, tròp pauc d’utilizators per los transpòrts en comun…

Las collectivitats publicas subvencionan a totes los nivèls, ajudan las comunas, pagan l’entreten e lo melhorament de las rotas, espandisson la telefonia o la fibra. E mai, las consequéncias subre la santat, lo clima e la biodiversitat devengan de mai en mai evidentas.

E après 80 ans de corsa endavant per subvencionar la neoruralitat al prejudici dels centres dels vilatges e de las ciutats, la populacion neorurala sent que las opcions actualas arriben en fin de corsa e crenh de pèrdre al cambiament que se perfila a l’orizont. D’un autre costat, la disparicion de la vida collectiva organizada a l’entorn d’aquels centres dels vilatges e de ciutats faguèt perdre aquels ligams umans caracteristics de las societats occitanas d’abans l’automobila. Es una pèrda màger de sociabilitat. Aquels cambiaments tocan tota la populacion rurala occitana, tant los neorurals coma los autres.

Sembla que sèm a un punt rompedura qu’explicariá l’emergéncia d’un vòte RN dins aquels territòris occitans de neoruralitat. Sembla una crida reaccionària per ensajar de continuar amb las politicas passadas de l’estat francés que favorizèron aquela neoruralitat. Es tanben lo sòmi de la vida collectiva idealizada del monde rural occitan d’un còp èra. E dins una Occitània somesa a un centralisme francés prigond, una part importanta de la populacion occitana presa dins la trapèla de la neoruralitat votèt per un poder central fòrt a Paris e un govern populista que defend lo mite de l’automobila e de l’espandiment urban.