Opinion
Crida 2: la mòrt de la lenga viva?
Lo mes passat, publiquèri una crida pertocant a l’ensenhament de l’occitan...Chic de ressons...duas o tres responsas per tant de díser tot l’interés teoric de la causa...
Egau, son de 1 a 2 % maximum deus mainatges, en Aquitània e en “Region Occitania”, qu’aprenen l’occitan, plan mens en Auvernha o en Lemosin... Au tot, son quauques centenats de dròlles. D’aqueths, los que van contunhar de praticar la lenga ne son pas sonqu’ una tota petita minoritat.
Fin-finau, quan nos va damorar de locutors dens quauquas annadas?
Nos èram acostumats de pensar que los vielhs enqüera parlavan, los païsans damorats a la tèrra nos rasseguravan: mòrta a la ciutat, la lenga contunhava de víver a la campanha, e d’aquò se’n tiravan estatisticas atau de provar que l’occitan es totjorn una lenga viva.
Siim realistes: los vielhs païsans se’n son anats, aquí on i a pas mei besunh de parlar quauqua lenga que sii...
Alavetz, qui parla enqüera l’occitan a l’ora d’ara? Qui enqüera l’emplega dens la vita vitanta atau com una lenga de comunicacion?
Ic fau díser: pas digun o casí pas digun, manca una tota petita còla d’intelectuaus ahogats! Talament chic de monde! Es pas atau que se sauvarà una lenga de comunicacion.
A còps, me sembla que mantuns “occitanistas” son mei interessats per una practica culturau: creacion artistica, gramatica e lingüistica, a véser etnologia, que non pas per una lenga de la vita-vitanta. D’auts vesen l’occitan com una practica professionau o un ambit personau: enter la promocion sociau e la reconeishença personau, la lenga parlada es tot a fet segondària.
E per se milhor rassegurar enqüera, los “occitanistas” se pausan sus l’existència d’estructuras publicas de promocion de la lenga: enter las “associacions apitadas per los poders locaus”, los “cargats de mission” e las “amassadas politicas e administrativas”, l’avenidor de la cultura nòsta es adara dens las mans deus professionaus, valent a díser, mans de las bonas... Atau nos podem tornar a las nòstas practicas culturaus...
Digun a pas vist qu’aqueras “estructuras professionaus” son pas jamei (o pas sovent) suu tarrenc atau d’eishivar de véser la realitat? Deu haut deus burèus enlà, apitan causas per una populacion occitanofòna virtuau que non existís pas mei! Mes aquò rai: que hésen lo “job”.
Dens la patz d’aquesta faussa seguretat, digun sembla pas de véser que tròp sovent, los eslhèves d’occitan, los sols que puiren contunhar de manténer la lenga viva dens l’avenidor, son a húger los cors, que mantuns professors son a se descoratjar, isolats e perduts dens l’indiferència generau? Com guardar la fè dens aqueras condicions?
Enter los que ne vòlen pas saber e los que se’n trufan beròi, la lenga nòsta, tau com lenga de comunicacion es a morir e digun sembla pas de s’en mainar vertadèirament...Mes lo suberviu n’es pas un ahar d’especialistas, es l’ahar de tots los que vòlen que l’occitan passi lo sègle. Qu’èm tots concernits!
Qui deus “occitanistas” deu parçan s’ei mainat de saber quan de dròlles aprenen l’occitan a l’escòla vesina? Quant de familhas son on la lenga torna aparéisher dens las conversas? Quant de pressions politicas per gahar un cors de mei au collègi de la ciutat?
Mei simple enqüera: quau occitanista deu parçan assegurèt lo professor deu son sosten e de sa solidaritat?
Chic! Hòrt chic! Egau, aquò demanda pas nada compentència en educacion!
Enteni cridar los que pensan que dèu estar lo ròtle de l’Estat francés e de las autoritats: pòden totjorn cridar! L’Estat se’n trufa plan, que sap qu’a la velocitat de desvelopament de l’ensenhament de la lenga, farrà dus o tres sègles per cobrir los besunhs! Saben perfèitament, los qu’an lo poder a Paris, que çò milhor es de deishar morir la causa dens l’indiferència, en tot balhar de temps en quan un petit quauquaren per apasimar los “occitanistas”.
Un auta fòrma de mesprètz?
Las associacions de cultura occitana, l’esper deu renaviu dens las annadas ueitanta, son pobladas de gents d’atge qui n’an pas arren perdut de l’estrambòrd mes que son privats de joens. On son passats? Benlèu suus hilats sociaus? Es au mens, çò que nos disem per nos rassegurar quan vesem l’atge mejan dens las amassadas: es pas lo biais de har deus joens que d’entrar dens lo monde associatiu!
Mes alavetz perqué son tant numerós dens las associacions ecologistas?
Com har per manténer la lenga viva? La fau parlar, i a pas nad’ auta solucion e per aquò la fau ensenhar. De tota manèira possibla, l’avenidor de la lenga passa per l’ensenhament de la lenga: deuré estar la mobilisacion generau, davant que tot sii perdut!
Shens la fonccion de comunicacion, l’occitan vaserà pas sonqu’un object d’estudi per una petita còla d’especialistes e (o) un referència deu passat shens nada realitat de uei. Es aquò que desiram?
Avem decidit d’escríver la nòsta experiència pedagogica, amassada dempui totas aqueras annadas, atau com una ajuda per daubuns ensenhaires tròp sovent abandonats o... com un testament...Qui sap?
Sabem plan qu’aqueth trabalh non puirà pas préner la plaça d’una formacion de tarrenc, mes qué har de mei? Aqueste liberet es obert aus que vòlen publicar experièncias que pensan que puirin estar de las bonas per tots! Nos contactar.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
Salvar l'occitan es un problèma politic. Es pas solament salvar la lenga es salvar Occitània dins un Estat que reconeis pas d'autra identitat que la francesa monolingüa. Per aquo far cal de regions occitanas vertadièrament autonomas fiscalament e culturalament, un sistèma educatiu regionalizat que propause un ensenhament generalizat de la lenga e dins la lenga coma en Catalonha e dins lo Bascoat de l'Estat espanhol, d'elegits que gausen menar de politicas lingüisticas ausardas demest losquals d'elegits occitanistas per butar a la roda e quitament atal es pas ganhat. L'exemple d'Espanha mostra que la diversitat lingüistica es pas acquesida definitivament e la question demora: lo poble occitan vol vertadiérament salvar la lenga e la parlar? La simpatia sufis pas.
La question que pausaria es pas « coma ensenhar » ; es pus leu « que ensenhat ».
L’ensenhament es mas una istòria. Los pòples prumiers o tradicionaus avian besonh d’ensenhar nonmas l’istòria de lòr passat. Los goiats aprenian au contact de lòr societat qu’era pas tant complicada. L’ensenhament frances es basat sur la teoria mas es copat de la vita economica. Li fau una formacion professionala. De mai la societat es copada en trencha. Per prener una decision li chau l’aval de tot un tas de servici qu’era ensenhar naturalement autre còp. Uei l’òm passa d’un cors a un autre sens saber ente quò vai nos menar.
Que chau aprener :
-L’istòria de França (o dau monde) o ben l’istòria daus batuts.
- L’istòria de la gleisa o l’istòria daus batuts
- l’istòria greco-latina o l’istòria de Summer e Egipte
- la medecina o l’antimedecina
- las formulas matematicas o lo concept qu’a amenat un scientific a se servir d’una formula matematica per elaborar sa teoria.
_ la filosofia religiosa o laiqua.
-…
L’òm pòd pas en una decenia aprener tot. L’òm pòd pas dire aus vielhs : « servez pus de ren e colatz tròp chars. Quitam la societat de l’aver (aver e enguera aver, totjorn aver) e dau far (desfach per tornar far) per entrar dins la societat de l’esser (esser uros rendre los autres uros). Tot es a tornar veire subretot dins l’ensenhament.
Coma mobilisa los jòunes per voler aprener l’occitan ? Enguera une lenga de mai ? Los esclavis emmenats en america transmetian de bocha en bocha l’istòria d lòrs familhas e de lòrs esclavatges. En occitan se transmezt pus ren, mesme pas l’istòria catara, mesme pas l’istòria daus ducs e comtes occitans, mesme pas las revòltas d’antan e la repression. Ente es passat una identitat occitana ?
I a pus de desbats politics ; tot lo monde laissa far l’instalacion d’un còp d’estat de Macron que ten mesma pas compte daus deputats. Vai d’alhors se chargear de degraissar lo mamoth scolari e universitari. De mai l’identitat francesa vai dispareitre au pofiech de l’europeena. Obeirem a l’Euròpe sens mesme discutar.
Pensi que podèm trapar una basa sociala transpartisana sonque per la valorizacion de la lenga. E amb una còla dinamica, podèm gasanhar d’avançada, tal coma las autras minoritats : homosexuals, transgenres, autistas, òrbs, sords. Es remirable lo trabalh dels sords per defendre lor lenga.
Un brave mercé , Eric Rolet- Partetgi del tot vòstra analisi de la situacion... Per avançar....cal saber clarament ont ne sèm, se tampar pas los uelhs sus la situacion, nimai sus la dificultat del camin a trobar...tot çò z-autre - son pas que d'incantacions ninòias, de manifestacions d'autò-satisfaccion per se far conflar,... e sovent interessadas. Podèm totjorn far de rasonaments , capejar e bracejar......
...e, per respondre a JC Valadièr, la volontat politica tomba pas del cèl....la volontat politica, cal que s'apève sus una basa sociala....qu'avèm pas....e la question es: consí la bastir, aquela basa sociala ?
Se que non, en façia, nos van dire en rifanhant : los occitanistas ( se s'acontenton pas de dire : los occitans ....!) - quantes d'electors ?
La lenga occitana foguèt forabandida per volontat politica, es per volontat politica que tornarà, se nos organizam.
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari