Anèm, vau profitar deu parat per hè’m un drin de publicitat. Pòdi, que tot es en occitan …

Lo 20 d’octobre de 2024, a dètz oras deu matin, dens l’encastre deu hestenau “Occitania” de l’IEO de Garona Nauta, vau miar la visita de Tolosa en occitan. Lo tèma es: “perqué Tolosa es una de las vilas mès importantas deu monde e tot çò que’vs an pas après a l’escòla”. Un pauc de chovinisme, a còps, hè pas de mau.

L’idèia de la visita veng deu hèit que, apassionat d’istòria com fòrça monde mes pas brica diplomat dens aquesta matèria, èi contunhat après l’escòla e l’universitat de m’entresenhar sus l’istòria de la vila on soi arribat en 1962 de Lilla estant (e non pas d’Africa deu Nòrd coma un bon pialat de mons amics arribats la medisha annada).

E tot çò qu’èi après d’un biaish “independent” èra plan diferent deu roman nacionau ensenhat a l’escòla aus pichons caps “saures”. Quan disi “diferent”, diserèi meslèu qu’es la nueit e lo jorn.

Sustot, me soi rendut compte de çò que Tolosa èra estada une Republica consulària de 1189 a 1789. Aquesta expression es complètament tabó, se pòt parlar d’aquò per vilas d’Italia coma Floréncia per exemple, mes per una vila francesa, aquò cambia tròp l’imatge de l’ancian regime e doncas de la vertut de la Revolucion, qu’auré suspausadament portada la Democracia dens l’espaci de l’Estat francés. Aquò’s faus.

Mes es pas tot. Au sègle IV-au, Tolosa a una renomada internacionala, que l’emperaire Constantin, l’òme mès poderós de l’Occident a son epòca, i manda sons frairs per estar educats e hèr vénguer un professor de retorica dempuèi Tolosa per ensenhar a son hilh.

Bon, vau pas panar lo contengut de la visita, s’atz l’escansença de vénguer, mes vaquí un pichon concentrat de causas interessantas qu’i seràn abordadas en mès de çò qu’èi dejà citat:

• Tolosa estoc la capitala de l’empèri visigòt (418-507).

• La purmèra societat d’accions au monde i es estada creada en 1372. (L’Onor deus Molins deu Basacle)

• L’Inquisicion e l’òrdi deus Dominicans i estoc creat.

• La purmèra acadèmia artistica i estoc creada (Lo Gai Saber).

• Lo purmèr parlament en dehòra de París i estoc creat.

• La purmèra organizacion de messatgeria i estoc creada.

• Lo purmèr musèu d’Euròpa i estoc creat segon Julien Andres.

• La purmèra banca francesa i estoc creada en 1760.

• La purmèra linha aeronautica i estoc creada, venguerà mès tard Air France en 1933.

• Lo purmèr grop de resistants de recéber lo sosteng de las fòrças aliadas i estoc creat (1941).

• Lo purmèr budgècte espaciau europèu i estoc creat (1961)

• Lo purmèr trin a aténher 200 km/h religuèc París e Tolosa.

• Lo purmèr vòl supersonic comerciau i estoc realizat en 1969.

• La purmèra galeria publica de França i estoc creada: lo Castèth d’Aiga.

• Lo purmèr SAMU i estoc creat per Loís Lareng.

• Lo purmèr concors internacionau de cant i estoc creat.

• Lo purmèr centre de traduccion de Lenga deus Signes i estoc creat.

• La purmèra Copa d’Euròpa de rubí i estoc ganhada.

E aquò’s pas tot, demòran las hemnas qu’an bastida l’istòria de la vila e la grana cultura artistica, en tot saber que lo Capitòli es lo sol endret de poder au monde qu’es a l’encòp un teatre musicau prestigiós.

Au 20!