Cant III. Descripcion de Cassís e de las activitats ligaias a la mar.

La vision de tot un pòble, i es tota una comunautat cassidenca

La part precedenta dal Cant Tres s’encaena amb la descuberta per Calendau de la bèla vita que sembla menar Severan que se diria qu’a ja obliat la sieu nòvia e “Emé lou bèu tèms, à la casso,/ En ribo d’Estéroun, s’espasso/ Lou Comte Severan/ éu e si coumpagnoun,/ E quàuqui damo risouleto”. Passa lo moment a caçar puslèu que de cercar la Princessa dals Bauç. D’aquest temps, el, Calendau es actiu, cerca de desliurar la sieu bèla dal sieu mariatge d’un biais o d’un autre.

L’introduccion dal monde marin dins aquesta valaa alpenca se ve per lo destorbament que sembla crear Calendau amb “Tout-en-un-cop”, coma una oposicion e l’accion “boumbis e roumbo/ Lou biéu marin, de coumbo en coumbo” se passa dins l’energia maritima dins Alps.

Quora Calendau va per parlar als brigands, interpèla “- Salut es bon lou fres, cassaire?/ Ie chamo Calendau”. S’agisse dal monde de la tèrra, de la caça. E la respòsta dals brigands es genta: “- N’i’a pèr tóuti. - Merci !”. Mas sentent un dangier probable (vengut de la mar), Severan respònde severament, qu’avèm dins lo sieu prenom benlèu un juec de mòt per l’autor: “-Que! Hòu! responde o viro brido,/ Lou Comte Sevèran ie crido; /Quau t’a douna lou dre d’intra dins moun devens?”.

La respòsta de Calendau religa l’espaci a Dieu, coma per un universal “- La terro es dóu bon Diéu, replico” coma per que Calendau tròbe de legitimitat tant sus tèrra coma pòl l’aver sus mar.

Quora Calendau comença de debanar lo sieu cuente, al convit dal Còmte, de Fortuneta e dals brigands recampats, cerca coma una connivéncia amb l’assisténcia -coma lo lector-: “Siéu prouvençau coume vous-autre”. Mas lo fach que precise “Mai i’a de colo e i’a de gaudre,/ Tant-e-pièi-mai, que nous separo” pòl indicar sigue l’estendua da territòri sigue l’oposicion entre aquels dos airal, se ve amb lo vèrbe utilizat “separo”. Sensa lo previsar es plus Provença, son los Alps. Anam veire que l’oposicion es clara e se desvelopa aüra.

Calendau comença de far un focús amb ce que sembla la represa de Siéu prouvençau” amb “Siéu de Cassis, vilo marino/ E clau de Franço”. Lo fach de dire “clau” dòna d’importança, fa pensar a la dicha mistralenca: “Cu ten la lenga, ten la clau”. Es tanben perqué es un pòrt, doncas luec d’interfàcia. L’importança de la vila es renforçaia per ce que sòna coma un provèrbi “Car tau qu’a vist Paris, coulègo,/ Se noun a vist Cassis, póu dire: N’ai rèn vist”. D’usatge popular o popularizat per Mistral, avèm l’esitacion, coma sap far dins lo sieu biais d’escritura sovent.

S’opausa d’un biais estonant al vèrs siguent: “Cassis es paure: soun terraire” e tota una tiera de produches e bèstias de la tèrra amplificat per la repeticion de “Pau de” “[...] d’avé [...] de blad [...] de vin”. En dire que basta a la sufiséncia e... mai l’exportacion totun: “Meme que n’embarcan sus mar quàuqui veissèu”, dòna l’idèa de modestia. Es confirmat per l’estròfa siguenta: “Car noste vin - e sias pas sènso/ Avé d’acò la couneissènço, - Talamen es famous que Marsiho, quand vóu/ Faire un presènt au Rèi”. La mencion dal rei estent un biais de veire lo summum. Nos indica lo periòde benlèu mai precisament, la scèna se passaria après 1760 mas avans la revolucion de 1848 en França (malgrat ce que precisa Claude Mauron dins las sieus analisis en seguia de la darriera edicion dal libre, sabo pas sus qué se basa?), perqué après es la Republica e l’Empèri.

Descriu ren, Calendau, lo pòble de Provença dins l’ensèm nimai aquels de Gavotina, descriu de fach la Provença costiera, pròpi de la riba de mar. Ansin “En fàci de la mar lusènto,/ Davans sis iue toujour presènto,/ De la mar, aqui dintre, un pichoun pople viéu,/ Sèmpre galoi de si bounaço,/ Esmougu sèmpre à si menaço,/ E, quand s’eirisso blanquinasso,/ Luchant gaiardamen, à la gàrdi de Diéu”. Comença e acaba coma per doas causas importantas: “En fàci de la mar” e “à la gàrdi de Diéu”, la Natura e la proteccion generala divina crestiana.

Perqué poièm dire qu’es un passatge que mete en relèu la nocion de profusion, de vita e de fertilitat

Se ve amb la recurréncia de vocabulari. E per la descripcion quasi d’un enològue per lo vin cassidan “Noste muscat” “[...] Oh se lou tastavias!”, es coma una convidacion a gustar la profussion. E mai las comparasons “L’abiho/ N’a pas de mèu plus dous, e briho/ Conme un linde diamant, e sènt lou roumaniéu/ Emai lou brusc, emai la nerto”.

E de bèstias marinas: “pèr soulas pesco i girello,/ Cassis, vileto pescarello,/ Mando lou sardinau, tiro lou calamar”. Mai luènh,

La vida quotidiana e la fertilitat se vèson aicí: “Li femo rèston, assetado/ Contro li porto: sus l’oundado/ Mai que d’uno long-tèms acoumpagno d’amour/ La velo gounflo. E se la lamo/ Un tant-sie-pau móutouno e bramo,/ le tèn - plus que d’un fiéu - soun amo,/ Car sabon coume es traito e de crudèlo umour”.