Cara lectritz, car lector del Jornalet,

Uèi, brasilièra que soi, vos parlarai del film Soi totjorn aquí, coma èra promés dins la cronica precedenta. Permetètz-me, alavetz, de vos far un pauc d’istòria.

En 2012, pendent una ceremònia organizada al Palais del Planalto, a Brasília, per lançar la Comission Nacionala de la Vertat (CNV), Dilma Rousseff, doncas presidenta de Brasil, parafrasèt Galilèu dins son discors: «La fòrça pòt amagar la vertat, la tirania la pòt empachar de circular liurament, la paur la pòt retardar, mas lo temps acaba totjorn per portar la lutz.» E concluguèt: «Uèi, aquel moment es arribat.»

Installada lo 16 de mai de 2012, la CNV aviá per mission d’enquestar sus las violacions dels dreches umans amb un fòcus especial sus la dictatura militara (1964-1985). Aquesta comission faguèt resurgir de vertats dolorosas mas necessàrias.

Rousseff, mal somiava que sa volontat de cavar los arquius de la dictatura seriá lo començament de sa pròpria fin. Son govèrn obtenguèt pasmens de resultats importants gràcias al trabalh de la CNV. Per exemple, la comission descobriguèt la vertat sus la desaparicion del deputat Rubens Paiva en genièr de 1971, a Rio de Janeiro. En 2014, una estatua en onor de Paiva foguèt inaugurada a la Cambra dels Deputats, a Brasília. Durant aquesta ceremònia, Jair Bolsonaro, conegut per sa simpatia pels generals de la SS e los dictators, auriá escupit sus l’òbra en tractant lo deputat de «comunista» e de «barrutlaire».

Se tocar als dorsièrs de la dictatura militara èra essencial per far la lutz, èra tanben fòrça perilhós. Pauc après, la situacion politica virèt bruscament.

En 2016, dins una sesilha publica, Dilma Rousseff prononcièt sos darrièrs mots coma presidenta del mai grand país d’America Latina:

«Lo còp d’estat afectarà sens discriminacion tota organizacion politica progressista e democratica.» E Brasil entièr foguèt estabosit per son impeachment.

Se seguiguèt un periòde de desròcament institucional qu’obriguèt lo camin a la montada de l’extrèma drecha amb Jair Bolsonaro al cap e la consolidacion d’un «Brasil parallèl», sostengut pel blòc evangelic, l’agroindustria e la desinformacion.

Es dins aquel contèxte qu’espeliguèt d’abòrd un libre, Soi totjorn aquí, de Marcelo Rubens Paiva.

Marcelo, filh de Rubens Paiva, i relata las batèstas menadas per sa maire, Eunice Paiva, per far reconéisser oficialament la mòrt de son espós. Lo libre foguèt adaptat al cinèma per Walter Salles, amb una sortida en 2024. Rubens Paiva foguèt interpretat per Selton Mello, mentre que lo ròtle d’Eunice Paiva, figura centrala del raconte, foguèt magistralament incarnat per Fernanda Torres. Lo film obtenguèt un succès critic e popular mercé a son apròchi umanista e a sa precision istorica.

Lo cinèma brasilian, après 128 ans d’existéncia, a conegut d’alternàncias entre renaissença e periòdes de crisi. Ça que la, dins las darrièras annadas, lo risc d’oblit cultural e d’amnesia istorica s’es accentuat, menaçant l’identitat nacionala. Sens la memòria, sèm vulnerables a la néocolonizacion, çò que compromet la construccion d’una societat solidària e autonòma.

Es aital que naisson d’òbras coma Soi totjorn aquí, que relança lo seten art brasilian, marginalizat dempuèi lo còp d’estat. Aqueste film, d’una granda densitat istorica, contribuiguèt a restablir l’orgulh nacional e obtenguèt de prèmis internacionals.

Lo 6 de genièr de 2024, Fernanda Torres recebèt lo Golden Globe de melhora actritz dins un film dramatic per son interpretacion d’Eunice Paiva. Lo president Lula la felicitèt personalament après la ceremònia. Lo dimenge 12 de genièr, lo film foguèt premiat al Festival Internacional de Palm Springs coma Melhor Film Internacional.

Titolat en francés Je suis toujours là e en anglés I’m Still Here, Soi totjorn aquí es ara projectat dins las salas europèas. Las criticas soslinhan l’importància de preservar la memòria collectiva e d’afrontar un passat encara pauc examinat. Urosament, las temptativas de boicòt ideologic an pas capitat.

Aital, lo film de Walter Salles reafirma l’urgéncia de se remembrar e de celebrar l’istòria, ofrissent un miralh e una inspiracion per afrontar los desfises actuals.

Tota semblança amb l’istòria occitana es pas mera coïncidéncia. Lo risc de l’escafament de la memòria i es tot parièr. Sosténer lo cinèma occitan es sosténer una identitat. Perqué sens ges d’identitat, benlèu que dins pas gaire los occitans poiràn pas dire qu’eles tanben son totjorn aquí. Mercé.