Dins son rapòrt del 27 de genièr de 2025, lo PEN America recensa mai de 10 000 libres enebits dins l’ensems dels Estats-Units e 4500 en Florida. Mai o mens aqueles «books bans» trachan d’identitat de genre, de sexualitat, de raça, de racisme, de libertats fondamentalas. Enebits tanben aqueles ligats a l’istòria de las populacions negras e autoctònas que botan al desaise las populacions blancas.

Los libres pel apreneires dins los establiments escolars americans son triats per d’ensenhaires de mestièr o de bibliotecaris. E totes los libres pesan pas del meteis pes. N’i a que son solament dins las laissas de las bibliotècas escolaras alara que d’autres fan partida del programas arrestats an nivèl dels Estats federals. Estats federals que laissan, en matèria d’ensenhament, lo poder als «school districts» que recampan los establiments escolars publics. Aqueles «school districts» son administrats per de membres elegits, los «school boards» que causisson los libres de lors establiments.

Es aital que lo 10 de genièr de 2022, la «school board» del Comtat de McMinn, dins l’Estat de Tennessee decidiguèt a l’unanimitat de retirar dels programas escolars lo roman grafic Maus[1] del dessenhaire Art Spiegelman. Aiceste mòstra los secutaments e l’anequeliment dels josieus de Polonha. Representa los josieus coma de mirguetas e los nazis coma de cats. Maus reçaupèt lo Prèmi Pulitzer en 1992. Primièr còp qu’èra balhat a un roman grafic. Es un dels mai conegut de la Shoah. Foguèt retirat del programa de 4a per que, çò ditz, portava de dichas grossièras e mostrava una femna gaireben nusa. Femna qu’èra la maire de Art Spiegelman. Aicesta, subrevisquèt a l’Olocòsta e se suicidèt en 1968.

Lo primièr roman L’oeil le plus bleu[2] de Tòni Morrisson, publicat en 1970, tracha del racisme, de l’incèsta e de la pedofilia. Foguèt forabandit de las bibliotècas escolaras americanas.

Enebit tanben Ne tirez pas sur l’oiseau moqueur[3] de Harper Lee. Aquel roman plaideja per la justícia. Prèmi Pulitzer en 1961. Espelís al moment de la renaissença dels dreches civics dels afrò-americans.

Foguèt parièr per La servante écarlate[4] de Margaret Atwood. L’istòria se debana dins l’estat totalitari de la Republica de Galaad ont los dreches de las femnas son òrrament tiranizats. Lo feminisme, lo totalitarisme, la manigança religiosa, la resisténcia e l’identitat apareisson tras d’elements simbolics coma los costums, los noms dels personatges e los luòcs.

Seriá ben malaisit de nomenar aicí totes los libres forabandits. D’aprèp l’estudi del PEN America, entre 2023 e 2024, los obratges enebits pels «school boards» son a 44 de % de titols que concernisson de personas de color e 39 de % d’autors LGBTQI+. Demèst los 29 Estats, Florida, Iòwa, e Texas serián los mai tocats pels libres enebits. Lo PEN America lucha de longa per la libertat de dire e contra lo moviment d’enebicion dels libres. Batèsta jamai ganhada!