En mai e junh de 1940, França es sambotida. L’armada que tot lo monde cresèva invenciblaes estada rostida per la Wehrmacht. Lo rambalh psicologic es acompanhat d’un rambalh de dezorganizacion, 40 000 joens bèlgas e 200 000 franceses arriban a Tolosa, Leon Blum es refugiat en çò de son amic Eugène Montel a Colomièrs.

Se, après la guèrra, los filmes e los líbers estón numeroses de condar lo coratge eroïc de’us qu’an participat a la Resisténcia contra l’aucupacion nazia e lo regime de Vichei, paucs, benlèu pas nat, a explicat que la purmèra hèita collectiva de Resisténcia estoc realizada a Tolosa.

Aquesta accion estoc a l’encòp coratjosa mes tanben innovanta. Au parat de la visita deu manescau Pétain a Tolosa lo 5 de noveme de 1940, un grop mesclat de gojats e gojatas, proches de las Joenessas Comunistas an engibanada e fabricada una maquina que lancèva dambe retardpaperòts contra la politica de collaboracion e qu’aperavan a i resistir. Aquestes huelhòts estón doncas getats dempuèi lo teulat d’un ostau au caire de las carrèras Alsace-Lorraine e Duranti (uei carrèra Lieutenant-Colonel-Pélissier).

Aquí cau díser qu’aqueth grop muishava esperit dus o tres còps resistent. L’idèia de Resisténcia existissèva pas gaire en França, lo monde avèva encara hidança a la vielha glòria nacionala que s’èra encargat de parlar aus Alemands. Lo Conselh Nacionau de la Resisténcia estoc pas creat que dus ans mès tard, en 1942.

De mès, èran pas quitament tanpauc dens la linha deu Partit Comunista que, pr’amor deu pacte Ribbentrop-Molotov, recèvava los mandaments de Moscòu de resistir pas.

Aquestes sèt erois be son: Marcel Clouet, Angèle Delacourtie, André Delacourtie, Jean Bertrand, Yves Bettini, Robert Caussat, Angèle Del Rio.

Lo prefèctede region, Léopold Cheneaux de Leyritz, comandèc una enquista amenusadaque’s virèc lèu de cap aus mitans joens e comunistas. Yves Bettini estoc lo purmèr arrestat lo 14 de noveme dambe sons pairs, refugiats italians. Los autes ac estón pauc après. Sols, Angèle e André Delacourtie podón s’escapar.

Embarrats a la preson Sent Miquèu a Tolosa, estón jutjat en març de 1941. Angèle Del Rio e los pairs Bettini, com estrangèrs, estón internats au camp deu Recebedor on, per malastre, lo pair Pèir se moriscoc. Lo hilh, Yves, estoc mandat a las autoritats italianas, mes s’i escadoc de s’escapar deu trin e partiscoc rejúnher los maquisardsde l’Ain.

Los autes estón condemnats a penasdambe subersediment, qu’avèvan dejà hèit quate meses en preson.

L’Action Française que reivendica de son costat dus actes de resisténcia, un a Nantes, l’aute a París, au parat deu 11 de noveme 1940. Òsca, plan jogat, mes desolat, joens comunistas tolosans vos an davantejats d’uns jorns.

Memorial François Verdier Forain