Marcelle Delpastre, Saumes pagans, « La jòia » - Nòtas sus lo poèma XL, paginas 103 a 107 de l’edicion dau chamin de Sent Jaume, 1999.

Marcela Delpastre es una autritz originala per lo sieu percors d’agricultritz e d’escrivana, en lenga occitana a mai. A travèrs la sieu escritura, parla de subjèctes ligats als sentiments, a l’espaci, d’un biais a ligar religion a la natura, los elements geopoetics amb las emocions dals òmes qu’i vivon.

Dins lo recuelh Saumes pagans, lo poèma “La jòia”, sensa J majuscula, ressona amb d’autres poèmas, que parlan de contentament dins la vita quotidiana, dins las pichonas causas correntas. Un pauc al biais de sant Francés d’Assisi, al contacte de la natura. Amb l’article definit “La” sembla d’èstre una jòia en particular, mas anam veire qu’es mai divèrsa que ce que sembla.

Se polèm demandar en qué l’escritura dal poèma “La jòia” es una mena de leiçon per trobar la gaug al quotidian?

De’n primier, anam veire la jòia dins lo rapòrt al quotidan. Dins un segond temps anam veire las manifestacions de la jòia. E dins un tèrç temps anam veire las perspectivas que la jòia dòna l’autritz.

De’n primier, anam veire la jòia dins lo rapòrt al quotidan. S’articula entre tres tematicas: la volentat de veire la jòia cada jorn, après s’agisse de materializar la jòia dins ce que l’autritz vei entorn d’ela e enfin de ce que sòna la “charn”.

Per l’autritz i es la volentat de veire la jòia cada jorn. Se liège al paragraf dos “manjarai tots los jorns”.

I es la repeticion a la fin de cada paragraf: “metrai ma jòia!”, “metrai ma bèla jòia” sensa exclamacion, “metrai ma melhor jòia” sensa exclamacion, “metrai ma jòia!”, “metrai ma jòia!”. E se finisse per “ai mes ma jòia” coma per dire qu’es fach, i es arribaia o es passat. Es coma un agach sus lo quotidian.

La gaug se pòl trobar dins lo simple fach de caminar, que fa mai pensar a un nenon qu’empara a caminar e doncas fa pensar a una renaissença de cada instant dins “Aprendrai a marchar, d’un pè, de l’autre” al paragraf tres.

Après s’agisse de materializar la jòia dins ce que l’autritz vei entorn d’ela. Son los païsatges vegetals, “fuelhas de nosilhiera”, “l’aubre verd”, “l’erba en flor”. Son tanben los elements: la “mar”, “l’aiga”, “la terra” dins lo segond paragraf, “l’alen”, “l’aire” dins lo tèrç paragraf.

 Enfin s’agisse de veire de jòia dins ce que sòna la “charn” “Metrai ma jòia dins la charn” s’entende coma la volentat de materializar la jòia per l’autritz. La fòrça dins lo sieu dire se liège amb “N’auvirai pas ‘na autra paraula”. Es dire l’importança.

S’agisse tan dal “pan”, “laite” coma la “chastanha”. Es tanben al paragraf quatre un amor semblant al vin, “au vin madur ‘espere”, que ressona amb “a l’amor de charn m’espere, au plaser [...]”.

Dins un segond temps anam veire las manifestacions de la jòia, las allegorias utilizaias per l’autritz per la descripcion de gaug. Es una jòia que pòrta las vendèmias, pi que pòrta de colèra e enfin que mena a èstre “aquí”.

Es una jòia que pòrta las vendèmias, parla de “vin”, coma se “rasim”, de “grapa” e de “sang” que sembla a de vin, per acabar en “vendèmias”. L’autritz se compara coma d’un biais sensual a la vinha “ieu que sui vinha!”, “ieu que sui la grapa!” e mai “mon còrs vendenhat”.

Es una jòia que pòrta de colèra, coma lo fach de metre la sieu jòia dins aquela colèra. Parla de “las fonts de la colèra”, es paradoxal dins un poèma que parla de jòia. Fa resson amb lo paragraf sièis que sembla parlar de sofranças: “mas rens cremadas”, “mas rens sechadas”, “mas rens glaçadas”.

Es una jòia d’èstre “aquí”, i es que de veire las ocurréncias dal localizator, nòus còups. A la fin de cada paragraf, e al començament de la darriera frasa. Sembla d’èstre renforçat per l’immobilitat passiva e enduraia que Delpastre parla de “mon còrs crocificat” e de “mos pès enclavats” al paragraf sièis coma de l’estacament amb “las raiç de la colèra” e “mas mans clavadas”.

Dins un tèrç temps anam veire las perspectivas que la jòia dòna a l’autritz. Passa per un amor dals elements, pi un amor coma la fam e enfin un amor de patz.

 La jòia es un amor dals elements, La jòia de cada jorn se vei amb lo fach d’ausir lo “brut de la granda aiga”, de sentir lo caud davans “lo fuec de flamba”, de “durmir[ai] [...] au liech de charbe”. Es al paragraf cinc “passa lo vent d’amor”, “l’odor de la charn”.

 Pi la jòia es un amor coma la fam, “minjarai [...] la frucha de sason” al paragraf dos. “Mon còrs crebat de fam”, “merende”, “mon ventre pus sec” al paragraf cinc. Es un amor coma gustar. E mai la poèta parla de “vin”.

 Enfin la jòia es un amor de la patz, un repaus. Al paragraf sièis “me’n vau dins lo desèrt dau temps”, coma per se’n anar soleta dins un luec de pausa. “Aura me’n vau”, indica la volentat de partir, per una destinacion enigmatica que parla de “poussiera”. Se pensa a la genèsi, que Dieu a pilhat la tèrra per crear l’òme amb e la frema “la fanha mofla recebrà mon repaus” e mai la dicha de la liturgia dals cendres “sès polvera e tornaràs polvera”.

Dins aquest poèma de Marcela Delpastre, se demandaviam en qué l’escritura dal poèma “La jòia” es una mena de leiçon per trobar la gaug al quotidian. La jòia a totplen de vestits, jòia pura, jòia simpla coma jòia dal trabalh. Vegueriam que la poèta vei la jòia dins lo rapòrt al quotidan amb de pichins detalhs de cada jorn. Se manifesta la jòia a travèrs l’amor de “charn” tanben, La jòia es mesclaia a l’amor. Se pensa al poèma siguent “Laus de la charn”. Se pensa als trobadors e al “jòi d’amor”. Mèna l’autritz a nos mostrar un esguilhament devèrs una jòia quasi infinia, tot en rendre a l’encòup ben real e concrèt aquela jòia.

La fòrça de la poesia de Delpastre es de menar a partir de poemas als títols corts que trachan de nocions simplas mas importantas, a de reflexions apiejaias sus d’elements de la natura e de reflexions fonsas. Un trabalh ligaia al país, a la tèrra, a las jòias que procura de viure dins aquel ambient, a èstre coma la jòia d’aquesta terra.