Miquèl Feltin-Palas acaba de publicar dins l’Express «Cossi lo conselh constitucional censurèt la Carta Europèa de las Lengas Regionalas e Minoritàrias».

En 1999, lo governament d’esquèrra de Lionel Jospin èra favorabla a la carta europèa qu’aviá per mira de protegir la diversitat culturala en Euròpa. Mostrèt son intencion en la signant per lo govèrn francés. Per que lo parlement non la ratifiquèsse, lo president Jacques Chirac, qu’una part de sos sostens de dreita èran desfavorables a la diversitat culturala de França, sasiguèt lo Conselh Constitucional en sabent que sos membres i èran ideologicament ostils.

Vint e sièis ans après, venon d’èsser mesas en linha lors deliberacions per decidir de censurar la Carta. Las consideracions dels membres contra la ratificacion mòstran lor oposicion primària a las autras lengas de França que non pas la lor.

Son interessantas per poder desconsiderar las decisions anti occitanas dels franceses francofònes que vòlon exclure les franceses non francofònes de la vida publica de la republica francesa.

 “Abans d’intrar dins lo viu de l’analisi constitucionala, volriái dire, al títol de mon «ieu» prefond, quant l’esperit que presidís a aquela carta me truca e me nafra dins la concepcion qu’ai de la republica e de son unicitat”, diguèt Georges Abadie en introduccion del debat.

“Ai orror d’aquela carta!” s’exclamèt Yves Guéna lo president de l’institucion d’aquel temps.

“La carta partís de l’idèa que los grops minoritaris […] son oprimits dins lor cultura e dins lors dreits. Aquela opression, non la ressenti pas pertocant França”, diguèt encara Georges Abadie.

“Desvolopar l’ensenhament de las lengas regionalas mentre que sèm incapables d’ensenhar corrèctament lo francés [es una] aberracion”, diguèt Michel Ameller.

«En 1992, la frasa “la lenga de la Republica es lo francés” foguèt aponduda a l’article 2 de la Constitucion. “S’agissiá d’evitar l’usatge de las lengas estrangièras, mas tanben de las lengas minoritàrias, coma aquò ressortís netament dels debats”», mentiguèt Pierre Mazeaud alara qu’aquela lei deviá aver per sol adversari l’anglés e non pas las lengas ditas regionalas.

“Aquel tèxt es nociu per totòm – per los ciutadans mas tanben per los politics”, diguèt Simone Veil.

«Qué es aquel engatjament senon la negacion dels principis suls quals foguèt estada fondada la Republica? Cal vertadièrament remembrar lo combat dels regents de Jules Ferry, aqueles “ussars negres de la Republica”, que justament non an agut de cèssa de descoratjar lo manten o lo desvolopament de las lengas regionalas, per edificar l’unitat del país?», diguèt Michel Ameller.

«La concepcion comunataurista que sosentend tot aquò es plan neta» diguèt Jean-Claude Colliard.

 «Avèm progressat dins l’egalitat de las escasenças per totes gràcia a l’educacion en francés.», diguèt Simone Veil.

«Es un còp d’arrèst que cal balhar (a) totes los comunitarismes, que sián lingüistic, etnic o religiós», diguèt Michel Ameller.

Me sembla qu’una analisi juridica professionala mostrariá qu’aquels arguments non son pas constitucionals, coma o mostrèt la signatura del govèrn francés, mas rapresentan plan los prejutjats ideologics dels membres del conselh constitucional.