Me cride era atencion era darrèra mocion deth Grop Parlamentari de Junts, presentada ara Mèsa deth Parlament eth passat 3 de març ena qu’inste eth Govèrn dera Generalitat a reforçar, apregondir e ampliar eth conjunt d’accions e activitats de supòrt e foment dera lengua catalana; m’estone pr’amor qu’ena mocion non se parle entad arren dera lengua occitana. Ei ua actitud estranha en Junts, que tostemp a considerat er occitan coma ua lengua mancada de supòrts e qu’a besonh de proteccion a nivèu europèu, estatau, autonomic e locau. Voi pensar qu’ei mès eth producte d’un desbrembe, que non pas ua accion intencionada que margine era lengua occitana en Catalonha. Sò convençut qu’ath long deth tramit parlamentari reconduiràn aguesta situacion en tot hèr, aumens, ua mencion a qu’era lengua occitana en Catalonha sigue objècte de foment.  Segur que i a un camin!

Eth passat 13 de hereuèr se discotic e votèc ua mocion dera CUP, en Parlament, que volie fonamentalment, qu’eth catalan siguesse era soleta lengua veiculara ena escòla. En aguesta ocasion era referéncia ar occitan i siguec e se manifestèc ena aprobacion de diuèrses qüestions. Per 108 vòts a favor (PSC, Junts, ERC, Comuns, CUP e AC) e 26 contra (PPC e Vox), se reconeishec qu’er occitan viu ua situacion de subordinacion e se manifestèc eth compromís entà garantir era sua vitalitat e eth sòn emplec sociau; se demanèc d’instar ath govèrn entà redactar plans de foment der occitan omologables en encastre dera salut e des drets sociaus, e entà includir clausules lingüistiques sus er occitan enes contractacions e subvencions deth govèrn; damb es madeishi vòts s’inste ath govèrn a fomentar e diversificar era ofèrta editoriau en occitan enes bibliotèques publiques, es escòles, instituts e centres d’educacion entà adults entà corregir eth desequilibri damb es documents en castelhan.

Ena madeisha mocion, damb 66 vòts a favor de Junts, ERC, Comuns, CUP e AC, eth vòt en contra de PPC e Vox e era abstencion deth PSC s’aprovèc d’instar ath Govèrn dera Generalitat a garantir qu’er occitan sigue era lengua veïculara e d’aprenentatge abituau der ensenhament infantil en Aran, e d’actuar damb fermesa politica entà acabar damb era vulneracion des drets lingüistics respècte der occitan ena Administracion Generau der Estat, e garantir d’èster atengut en occitan pes servicis publics e disposar de version de lectura facila dera documentacion.

Ei evident qu’era mocion auec punts favorables entara lengua occitana.

Era lengua occitana ei ua lengua petita que patís era temptacion de non brembar-la; però non ei atau ena majoria des cassi. Analisam un des darrèrs Decrèts. Ei deth Departament d’Educacion, eth  91/2024, de 14 de mai deth regim lingüistic deth sistèma educatiu non universitari; incorporaue referéncies ara lengua occitana. Includís qu’era administracion catalana a d’oferir era possibilitat d’estudiar er occitan en format presenciau ath delà dera Val d’Aran e qu’er occitan a d’èster present ena formacion professionau e enes ensenhaments de regim especiau. Especifique qu’es comunicacions damb es familhes an d’èster en aranés, qu’es materiaus didactics, es enonciats des pròves, era rotulacion, es comunicacions digitaus, era acuelhuda des alumnes nauvenguts e es indicacions extèrnes... an d’èster normaument en occitan. Entà complir damb açò eth Decrèt ordène qu’es centres educatius elabòren un Projècte lingüistic de centre, qu’empleguen er occitan coma lengua pròpria dera administracion educativa e que revisen e adeqüen annaument era programacion e es activitats educatives entà hèr es cambis que calgue entà qu’er alumne aquerisque eth nivèu lingüistic ara fin dera etapa educativa. Tanben ordène promòir actuacions educatives damb er entorn, ajuntaments e d’autes institucions entà potenciar er emplec sociau der occitan e generar activitats divulgatives entà milhorar eth sòn emplec. E respècte dera competéncia lingüistica deth personau docent qu’exercisque ena Val d’Aran determine qu’an d’acreditar eth coneishement C2 (Marc Europèu de Referéncia) orau e escrit der occitan a compdar de 2025-26.

Veigui complicat eth compliment dera exigéncia deth C2 d’occitan quan en aguesti moments non s’oferissen corsi sufisents de C1 entà atier era demana existenta e quan non ei coneishut publicament que cap administracion, Conselh Generau d’Aran o Generalitat, estigue elaborant eth programa (objectius, contenguts, avaluacion…) deth C2.

Ara ben, eth passat 3 de juriòl de 2024 eth Tribunau Superior de Justícia de Catalonha acordèc era suspension cautelara dera vigéncia d’aguest Decret 91/2024, qu’eth Govèrn recorrec pendent eth mès de Juriòl. Ei de demorar que, se se lhèue era suspension, quauquarrés age previst qué passarà damb era exigéncia deth C2 d’occitan, ua certificacion que non existís.

En tot cas, aué volia referir-me ath besonh de revertir eth desbrembe a que se somet er occitan en cèrtes promocions deth catalan: non ei eth cas deth decret 91/2024.